Сурагчид арифметик үйлдэлд суралцаж байхдаа үйлдлийн бүрдүүлэгчдийн нэрийг сайн тогтоолгүй өнгөрөх гээд байдаг. Энэ нь алсдаа дунд болоод ахлах ангийн шалгалт, шүүлэгт ирж буй бодлогын нөхцлийг ойлгоход тодорхой хүндрэлийг үүсгэдэг. Жишээ нь бодлогын нөхцөлд нэмэгдхүүн, хасагч, ялгавар, нийлбэр гэх мэтээр оноосон нэрийг ашигласан байхдаг. Хэрвээ эдгээр нэрүүд юуг хэлж байгааг мэдэхгүй бол нөхцлийг ойлгоход хэцүү. Энэ мэт хайнга хандлагаас болоод сурагчид математикийн хичээлд дургүй болох хандлагатай болж ирдэгийг сануулъя.
Натурал тоонуудыг хасах
Тоонуудыг хасах гэдэг нь нэг тооны нэгжийг нөгөө тоо агуулж буй нэгжүүд бууруулан шинэ тоог олох арифметик үйлдэл юм.
Жишээ. Ширээн дээрх 9 чихрээс 5 -ыг идсэн бол ширээн дээр хэдэн чихэр үлдэх вэ?
Асуултанд хариулахын тулд ширээн дээр байсан нийт чихрийн тооноос идсэн чихрийнхээ тоог хасах хэрэгтэй.
Нийт чихрийн тооноос таван удаа нэг нэгийг хасвал ширээн дээр үлдсэн чихрийн тоо 4 гэж гарна.
Хасах гэдэг нь нэг тооны нэгжээс нөгөө тоонд агуулагдаж буй нэгж бүрээр хорогдуулах үйлдэл юм.
Математик бичлэгт хасах үйлдэлд - (хасах тэмдэг) -ийг ашигладаг. Тэмдэгийг үйлдэлд оролцож буй тоонуудын хооронд тавин өгнө. Манай хичээлийн жишээний хасах үйлдлийн математик бичилт бол 9-5 хэлбэртэй байна. Энэхүү бичлэг нь 9 -өөс 5 -ыг хасахыг илэрхийлнэ. Бичлэгийн баруун талд = (тэнцүү) тэмдгийг тавиад үйлдлийн үр дүнд бий болох шинэ тоог бичдэг. Жишээ нь 9 - 5 = 4
Хасагдагч, хасагч, ялгавар
Хасах үйлдэлд оролцож буй тоонууд өөрийн гэсэн нэршилтэй. Нэгжээсээ хасуулж буй тоо буюу бичлэгийн эхний тоог хасагдагч , өөртөө агуулсан нэгжээр эхний тооны нэгжийг бууруулж буй буюу хасах тэмдгийн дараа бичигдсэн тоог хасагч харин үр дүнгээр бий болж буй шинэ тоог ялгавар гэж нэрлэдэг.
Тэгэхлээр манай 9 - 5 = 4 жишээнд 9 - хасагдагч, 5 - хасагч, 4 - ялгавар болно. Түүнээс гадна 9 - 5 бичлэгийг бас ялгавар гэж нэрлэдэг.
Хасах нь нэмэхийн эсрэг арифметик үйлдэл.Хасах үйлдлийг шалгах
Хасах үйлдлийг зөв хийсэн эсэхээ хэрхэн шалгахыг 21 - 14 = 7 илэрхийлэл дээр авч үзье.
Энд 21 - хасагдагч, 14 - хасагч, 7 - ялгавар. Хасах үйлдлийг зөв хийсэн эсэхийг шалгахдаа
- Хасагчийг ялгавар дээр нэмэхэд хасагдагч гарч байвал үйлдэл зөв. Өөрөөр хэлбэл 7 + 14 = 21
- Хасагдагчаас ялгаварыг хасахад хасагч гарч байвал үйлдэл зөв. Өөрөөр хэлбэл 21 - 7 = 14
тэгшитгэлийг бод.