Туршлага багатай шатарчдын тоглолтыг ажиглаж байхад шатарчид гарааны зарчмын дагуу зөв нүүдлүүдийг хийн өргийн эхлэлийг амжилттай давсаны дараа миттельшпилд шилжих үед захын хүүнүүдээр нүүх, бэрсээр ямар нэгэн үндэслэлгүй дайралт хийх зэргээр сонин нүүдлүүд хийж эхэлдэг. Өөрөөр хэлбэл зорилгогүй мэт болдог.
Туршлагатай шатарчид ихэнхдээ үүссэн нөхцөл байдлыг дүгнэн үзээд ямар нэгэн цаашдын төлөвлөгөөг сонгодог. Тодорхой онол болон практикийн мэдлэгтэй шатарчид л үүссэн нөхцөлд үнэлгээ өгөн төлөвлөгөөг сонгож чаддаг. Тэгвэл эхлэн суралцагчид яах вэ? Шатрын өргийн үндсэн тулаан болдог миттельшпилд тэд яах хэрэгтэй вэ? гэсэн асуулт зүй ёсоор гарч ирнэ.
"Эхлэн суралцагч ноёнд довтлох комбинацаар сайн дадлагажих хэрэгтэй." гэж Капабланка хэлсэн байдаг. Эсрэг талын ноёнг довтлох бэлтгэлийг хийх нь ойлгомжтой. Гэхдээ хоёр гуравхан бодоор яарсан довтолгоо байж болохгүй. Учир нь ийм довтолгоонууд их хурдан замхардаг. Төвийг урьдчилан эзлэн авах нь жигүүрээр илүү үр дүнтэй үйл ажиллагаа явуулахад дэмтэй болгодог. Эсрэгээрээ төвийн муу байрлал нь жигүүрээр идэвхитэй ажиллагаа явуулахад хүндрэл үүсгэдэг. Довтолгоог бэлтгэхдээ эсрэг ноёны хүүний хаалтын чанар түүнийг хамгаалж байгаа боднуудын тоо зэргийг тооцох хэрэгтэй. Дайралтыг амжилттай бологохын тулд тухайн хэсэгт өрсөлдөгчөөс илүү хүчтэй байх хэрэгтэй. Дайралтад оролцож байгаа шатруудын хоорондын уялдаа нь маш чухал байдаг. Өргийн дунд хэсэг болон ялангуяа ноён руу шууд дайрах үед шатруудын зохион байгуулалттай ажиллагаа нь хамгийн чухал элементүүдийн нэг болдог.
Дайралт хийж буй тал дайралтын хүчийг эрчтэй болгох үүднээс хаяа хийж ч болно. Гэхдээ амжилт гарцаагүй гэдгийг тодорхой харсан үедээ хаяа хийх хэрэгтэй. Хаяа хийхээс өмнө үлдэх хүчээ дайралтыг үргэлжлүүлэхэд хүрэлцэх эсэхийг сайтар бодолцох нь зүйтэй.
Ихэнхдээ бүтэлгүйдэл нь нэг хөнгөн бодийг 3-4 тасархай хүүнээс өгөөд дайралт зогсон эндшпилд шилжиж чадахгүйгээс үүдэн гардаг. Хүчний давуутай болсон өрсөлдөгч сөрөг довтолгоонд орон голдуу хурдан ялалт байгуулдаг.
Тоглолтын дунд хэсэгт хүчний давуу байдлыг олж авсан шатарчин харилцан солилцоо хийх замаар түүнийг ашиглахыг эрмэлзэх хэрэгтэй. Энэ үед өргийн төгсгөлд хүчний давуутай байсан ч тэнцээгээр дуусах эндшпилийн тодорхой байрлалуудыг тооцон үзэх нь зөв. Ийм байрлалуудыг бид дараа үзэх ба одоо ноёнг довтлох бэлтгэл, дайралтыг жишээн дээр харцгаая. 1-р диаграм
|
|
Цагаан тал төвд бага зэрэг давуу бөгөөд хөдөлгөөний илүү чөлөөтэй байгаа нь илэрхий. Харын хүчнүүд нилээд хашигдсан. Хоёр талын цаашдын нүүдлүүдийг үзье. 11. b3. Хар ноёнг довтлоход тэмээ c1-h6 диагналд байснаас a1-h8 диагналд байрлах нь илүү. 11. ... Тc6 12. Тb2 Тf8 13. Мd5 Мg4. Дараа нь ноёны хамгаалалтанд хэрэгтэй гэж үзэн хар морио солихоос татгалсан. 14. h3 Т:d5 15. ed Мf6. Хэрвээ 15. ... Мe5 гэсэн бол цагаан Трe3, Трae1, f2-f4 нүүх байдлаар довтолгоог үргэлжлүүлэх байсан. 16. Тb5! Энэ нүүдэл нь e8-ийн тэргийг солиход хүргэсэн. Солионы дараа нээлттэй e шугамыг цагаан эзэмших нь дайралтад ихээхэн чухал үзүүлэлт. 16. ... Тр:e1+ 17. Тр:e1 a6 18. Тd3 Бd7 19. Бh4. Цагааны бүх боднууд өрсөлдөгчийн ноёнг дайрах довтолгоонд оролцож эхэллээ. Дайралтын байрлал нь хоосон газар үүсээгүй нь тэдний урьдчилан төлөвлөсөн ажиллагааны үр дүн юм. (2-р диаграм) 20. Т:f6 gf 21. Бh7X болох байсан тул 19. ... h6 20. Трe3. Цагаан (20. Т:f6 gf 21. Б:h6) хүү хожих боломжтой байсан хэдий ч түүнийг тоосонгүй. Тэд тэргээ илүү идэвхитэй байрлалд гаргахыг илүүд үзлээ. 20. ... Нh8. Хэрвээ 20. ... М:d5 бол 21. Бe4 Мf6 22. Т:f6 харин 20. ... g5 гэсэн бол 21. Трg3 Тg7 22. Т:f6 gh 23. Трg7+ Нf8 24. Трh7 гээд 25. Трh8X. 21. Трf3 Мg8. 22. Тр:f6 байсан. 22. Бh5! Мf6. Хэрвээ 22. ... f6 гэсэн бол 23. Бg6 гээд мад болно. 23. Тр:f6 g:f6 24. Т:f6+ Нg8 Эсвэл 24. ... Тg7 25. Б:h6+ тэгээд 26. Б:g7X. 25. Тf5 хар бууж өгсөн. (25. ... Бe8 26. Бg4+ гэх мэтээр) |
Төгсгөлд нь хэдэн ерөнхий зааварчилгааг хэлье
- Бүтээлч гавшгай, шинийг санаачлан тэсвэртэй тогло.
- Ажиллагаанд идэвхитэй оролцох өөрийн шатруудын тоог аль болохоор их байлгахыг эрмэлз.
- Өрсөлдөгчийнхөө бодолд анхааралтай ханд. Аюулыг зогсоогоод өөрийн төлөвлөгөөг үргэлжлүүлэхийг хичээ
- Өрсөлдөгч дайрч байхад түүнд хүндрэлийг хамгийн ихээр үүсгэ. Боломж л гарвал сөрөг довтолгоонд орж бай.
- Өрсөлдөгч жигүүрээр дайрч байхад төвд идэвхитэй ажиллах нь хамгийн сайн хамгаалалтын арга.