Ковидоос болоод дэлхий нийтээр эдийн засаг, эрүүл мэнд, боловсрол гээд бараг бүхий л салбарын хөгжилд саатал хүндрэл үүссэн нь үнэн. Хүндрэлийг даван туулахаар манайхан эдийн засгаа сэргээе, боловсролын хоцрогдлыг арилгая, ард түмэндээ туслая гээд төрөл бүрээр шуугилаа. Гэтэл үнэн хэрэгтээ манайд нэг их хоцрогдол үүссэн эсэхэд би хувьдаа итгэдэггүй. Угаасаа бид дэлхийгээс нилээд хол бараг 30-40 жил түүнээс ч илүү хоцорсон яваа гэж боддог.
Та үүнтэй санал нийлэхгүй байж болно. Жишээ нь бид сүүлийн үеийн загварын машин, гар утас, техник хэрэгсэл гээд дэлхийд дөнгөж гарч ирж байгаа бүхнийг хэрэглэж байхад ямар хоцролт яриад байна вэ гэж болох юм. Би бид хэрэглэгээ талаасаа дэлхийтэй зэрэгцээд байгаа мэт боловч боловсрол, мэдлэг, сэтгэлгээ гэх мэт зүйлээрээ дэлхийгээс нилээд хоцорсон гэж үзээд байгаа юм. Үүнийгээ хэдэн жишээгээр нотлох гээд үзье.
- Манайхан сүүлийн үеийн үнэтэй техник хэрэгсэл барьж байгаа болохоос түүнийг хэрэглэж чаддаггүй зөвхөн нэгэндээ гайхуулах зүйл гэж хардаг. Фейсбүүкийг заавал үнэтэй утсаар үз гэж хэнч шаардаагүй биз дээ.
- Интернетийн ачаар мэдээлэл хүлээн авахдаа дэлхийтэй ижил хэмжээнд явж чадаж байгаа ч бид тухайн мэдээг зөвхөн зарлан мэдээллээд л өнгөрдөг. Түүнээс тухайн мэдээлэлтэй холбоотой зүйлийн талаар цааш нь бараг судалдаггүй.
- Сүүлийн үеийн дэвшилтэд техник, технологийн талаарх мэдлэгтэй мэт боловч энэ нь зөвхөн өнгөцхөн өөрийгөө юм мэддэг хүн шиг харагдуулах гэж оролдох
гэх мэтээр нилээд олон зүйлийг дурдаж болохоор.
Хоцрох болсон шалтгааныг би боловсролтой шууд холбон хардаг. Үнэн хэрэгтээ манай боловсролын систем бараг дампуурах дээрээ тулсан мэт. 90-ээд оноос хойш 30 гаруй жил олон зүйлийг хийх гэж оролдсон боловч ямарч үр дүнд хүрээгүйг одоогийн байдал шууд хэлээд өгнө. Сайтад математикийн ЭЕШ -ийн материалуудыг нийтэлж байсан ч сүүлийн жилүүдэд нийтлэхээ больсон. Учир нь ЭЕШ -ийн материалууд хэтэрхий хөнгөн, шалгалтын материал гэхэд арай л биш санагдаад байгаа хэрэг. Тэгээд ч сайтын зорилго өөрийгөө хөгжүүлэх, бие даан суралцах болохооос ЭЕШ -д бэлтгэх биш. Шалгалтын материалууд ковидоос үүдэн хөнгөн болоод байгаа хэрэг ердөө байхгүй. Жилээс жилд л хөнгөн энгийн болоод байгаа нь бидний хоцролттой л холбоотой болов уу. Манайхан өөрийсдийн алдааг бусдаас хайхдаа эндүү сайн. Энэ ч бас л хоцролттой салшгүй холбоотой. Цаашдаа өөрсдийн алдааг дайн дажин, өвчин зовлон, ган гачиг, үер уснаас болсон мэтээр яриад байвал ч шалтгаан тасрахгүй нь ойлгомжтой. Боловсролын хуулийг шинэчлэнэ, сургуулиудыг хоёр ээлжтэй болгоно, англи хэл, мэдээлэл зүйг бага ангиас заана, багш нарыг супер мэдлэгтэй болгоно гэх мэт зүйлүүд тууштай байж чадвал маш удаан хугацаанд үр дүн өгөх зүйлүүд шүү. Хоцрогдол ч гэнэ үү хоцролт гэнэ үү ямар ч байсан болохгүй байгааг манайхан ойлгосон юм шиг. Гэхдээ энэ үйл явц 30 гаруй жил үргэлжилсэн тул засагдахдаа түүнтэй тэнцүү бараг түүнээс ч их хугацаа шаардагдах болов уу.
Тэгэхээр одоо тэгээд яах вэ? гэсэн асуулт гарч ирнэ. Миний бодлоор энэ хүнд байдлаас гарахад та зөвхөн өөртөө найд. Түүнээс дарга нарын гоё үгэнд итгэж болохгүй. Нийтээрээ урагшлах маш хэцүү. Харин өөрийгөө дайчлаад зүтгэвэл бага хугацаанд нилээд амжилтанд хүрч чадна гэдэгт итгээрэй. Бид оюуны чадамж, тархины хөгжлөөрөө дэлхийд дээгүүр ордог. Харин бидэнд ганцхан сахилга бат, тэвчээр, зүтгэл дутаад байдаг нь илт. Иймээс эхлээд өдөрт нэг болбол хоёр цагийг өөрийгөө хөгжүүлэхэд зарцуулж сурмаар байна. Ном унших, бие даан суралцахад зориулна гэсэн үг. Ийм байдлаар 3 сарыг авбал танд дадал бий болох ёстой. Дараа нь ямар нэгэн шахалтгүйгээр цааш явж эхлэнэ. Үүнийг туршаад үзээрэй. Заавал үр дүнд хүрэх болно. Анхаарах зүйл бол хэн нэгтэй хамтдаа биш зөвхөн ганцаарай зүтгэх ёстой. Үүнийгээ зарлаад ч байх албагүй. Харин өдөрт заавал тогтсон цагаар л өөрийгөө дайчлан түүнийгээ хир барьж байгаагаа заавал хянах хэрэгтэй. Энд амралтын өдөр гэж байхгүй байх ёстойг бодолцоорой.