ОХП -ын тухай

Өгөгдөл, дэд программууд (процедур, функцууд) тэдгээрийн боловсруулалтууд хоорондоо холбоо багатай байдаг процедур программчлалын үзэл санааны хөгжлийн үр дүнд обьект хандалтад программчлал үүссэн. ОХП -ын зарчмыг анхлан дэвшүүлсэн программчлалын хэл бол Норвегийн эрдэмтэн Оле-Йохан Далийн (Ole-Johan Dahl) боловсруулсан Симула (Simula) байсан юм. 1967 онд гарсан энэхүү хэлэнд обьект, класс, виртуал аргууд гэх мэтийн дэвшилтэд санаануудыг гарган тавьсан боловч тэр үедээ эдгээрт нэг их анхаарал хандуулаагүй өнгөрчээ.

Гэсэн хэдий ч Алан Кэе, Дэн Ингаллс нар ихэнх зарчмуудыг Smalltalk хэлэнд хөгжүүлэн оруулсан байдаг. Иймээс яг энэхүү хэл нь обьект хандалтад программчлалын хамгийн өргөн дэлгэрсэн анхны хэл болсон юм.  
Өнөөдрийн байдлаар ОХП-ын аргачлалыг нэвтрүүлсэн хэлүүдийн тоо нь бусад аргачлалуудтай харьцуулахад хамгийн ихээр тоологдохоор болжээ.
Объект хандлагат програмчлал гэдэг нь өгөгдлийг холбоо бүхий шинж, аргуудын харилцан ажиллагааг тодорхойлсон бүтэц хэлбэрээр зохион байгуулан программчлах техник юм. Програмчлалын энэ техник нь абстракц, энкапсулээшн (мэдээллийн далдлалт), полморфизм, инхэритээнс (удамшил) зэрэг үндсэн зарчмууд дээр тулгуурладаг.

Абстракц

ОХП -д абстракц гэдэг нь обьектод түүний бусад өөр обьектуудаас ялгарах шинж чанаруудын зарчмын ялгааг тодорхойлон олгохыг хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл обьектыг илэрхийлэх мэдэгдхүйц шинж чанаруудыг нөлөө багатайгаас нь салгах арга. Үндсэн санаа нь обьектыг бүрдүүлэгчдийн өгөгдлүүдийг ашиглах аргыг тэдгээрийн боловсруулалтыг илүү энгийн обьект хэлбэрээр салгахад оршиж байгаа юм. Жишээ нь функцийг ашиглах арга, ажиллагааг энгийн функцуудаар хэрэгжүүлэхийг салган өгөх функционал абстракцтай адилаар. Ингэснээр өгөгдөлүүд доод түвшингийн функцуудын тусламжтайгаар дээд түвшингийн функцээр боловсруулагдах юм. Энэ аргачлал нь ОХП-ын үндэс болдог бөгөөд обьекттой ажиллахдаа тэдгээрийн хэрэгжилтэнд хэт орохгүйгээр ажиллах боломжийг олгоно. Тодорхой тохиолдол бүрд энкапсулээшн (мэдээллийн далдлалт), полиморфизм, инхэритээнс (удамшил) зарчмуудын аль нэгийг хэрэглэдэг. Жишээ нь обьектын далд өгөгдлүүдэд хандах хэрэгтэй болбол энкапсулээшн ашиглан хандалтын функц эсхүл шинжийг үүсгэх гэх мэтээр.
Өгөгдлийн абстракц бол программчлалын өргөн дэлгэрсэн техник. Үндсэн санаа нь бол дэд программын боловсруулалтын чухал биш хэсгийг түүнийг тодорхой зорилгод ашиглахад чухал шинж чанаруудаас салгах юм. Ийм салгалтыг программын ашиглалтын бүх боломжуудыг тодорхойлсон тусгай интерфейсээр дамжуулан илэрхийлэх боломжтой.

Энкапсулээшн (мэдээллийн далдлалт)

Энкапсулээшн гэдэг бол программын модулийн ажиллагааны нарийн зүйлийг хэрэглэгч мэдэх шаардлагагүйгээр түүнийг ашиглах боломжийг олгох программчлалын хэлний чанар юм. Өөрөөр хэлбэл программын модул дотор юуг хэрхэн гүйцэтгэж байгааг мэдэх албагүй. Чанар нь хэрэглэгч программын модултай харьцахдаа түүний нийтийн (public) арга ба шинжүүдээр дамжих түүнчлэн чухал хэрэгтэй өгөгдлүүдийг хамгаалах механизмыг бүрдүүлнэ. Хэрэглэгч обьекттой зөвхөн нийтийн (public) арга ба шинжүүдээр дамжин харьцах интерфейс олгосноор обьектын чухал шинж, болон техникийн гүйцэтгэлүүдийг хамгаалахад тустай. Энэ нь оролт гаралт бүхий "хар хайрцаг" ны зарчимтай төстэй. ОХП-д классыг боловсруулахад энэ механизмыг өргөнөөр ашигладаг.

Инхэритээнс (удамшил)

Удамшил (өвлөх гэж ч ярьдаг) бол өмнө нь үүсгэсэн классын (эцэг) шинж болон аргуудыг өвлөн авах шинэ классыг тодорхойлох боломжийг олгох механизм. Өөрөөр хэлбэл өвлөн авагч класс нь өмнө нь үүсгэсэн байсан классын (суурь класс) боломжуудыг гүйцэтгэх чадвартай гэсэн үг.
Зарим хэлүүдэд абстракт класс гэж байдаг. Шууд обьект үүсгэх боломжгүй классыг абстракт гэдэг. Ийм классуудыг тодорхойлохдоо abstract түлхүүр үгийг ашигладаг. Классуудаас обьектыг үүсгэхдээ түүнээс удамшуулсан классыг ашигладаг. Эндээс абстракт классаас зөвхөн инхэритээнс (удамшил) хийх боломжтой гэсэн үг.
Класст нэгээс илүү "эцэг" буюу суурь класс байж болох ба үүнийг олон удамшил гэнэ. Энэ тохиолдолд үүсгэгдсэн класс өөрийн "эцэг" -үүдийн бүх аргуудыг өвлөн авна. Ийм аргачлалын сайн тал гэвэл илүү уян хатан байдал. Олон удамшил механизмыг C++, Python, Эйфель зэрэг хэлүүд дэмждэг. Хэрвээ "эцэг" классуудад ижил нэртэй аргууд байсан тохиолдолд энэ механизмд алдаа гарах эх үүсвэр болно. Бараг ихэнх тохиолдолд энэ механизмыг ашиглахгүй байх боломжтой. Гэхдээ олон удамшил механизмыг ашиглах шаардлагатай болсон бол "эцэг" классуудад ижил нэртэй аргууд байгаа эсэхийг судлах хэрэгтэй.

Полиморфизм

Нэг ижил ангилалын обьектуудын төрөл бүрийн шийдлүүд байх боломжийг полиморфизм гэнэ. Классын шийдлийг удамших үед нь өөрчилж болдог бол полиморфизм дэмждэг программчлалын хэл гэнэ. Механизмын утгыг хураангуйлан хэлбэл "Нэг интерфейс (класс) олон шийдэл" гэж болно. Энэ зарчим нь программыг илүү абстракт болгохын зэрэгцээ кодын дахин ашиглалтын коэффициентийг өндөр болгон өгдөг. Обьектуудын ерөнхий шинжүүдийг системд нэгтгээд интерфейс, класс гэх мэтээр нэрлэж болно. Ерөнхий байдал нь гадаад, дотоод илэрхийлэлтэй байдаг. Гадаад төстэй байдал гэдэгт адилхан нэртэй аргууд, аргуудын багц, аргументын төрөл, тоо зэрэг байх бол дотоод ерөнхий зүйл гэвэл аргуудын ижил үүрэг функцууд байж болно. Нэг аргад өөр өөр үүрэг зориулалт олгохыг аргыг дахин тодорхойлох гэж нэрлэдэг.  

Дээр дурдсан 4 зарчим бол ОХП-ын үндсэн зарчмууд. Онолын талаасаа нилээд ярвагтай ойлголт мэт санагдаж болох ч бид программ бичихдээ эдгээрийг тогтмол хэрэглээд явдаг. Эдгээрийг хэрхэн хэрэгжүүлж байгааг ОХП-ын талаар нийтлэлүүдээс үзээрэй.

Мэдээлэл таалагдсан бол найзуудтайгаа хуваалцаарай.

  Нээгдсэн тоо: 2673 Төлбөртэй

Веб сайтад хэрэглэгчийн оруулсан мэдээллийн зөв эсэхийг шалгах ажил олон гардаг. Ийм асуудлыг мөрийн функцуудээр шийдвэрлэх нь нилээд хүндрэлтэй ажил болно. Тэгэхлээр ийм төрлийн ажиллагаанд хамгийн үр дүнтэй шийдэл нь тогтмол илэрхийлэл буюу (regular expression) ашиглах явдал юм. Эхэндээ тогтмол илэрхийлэл нь танд их ойлгомжгүй мэт санагдаж болох боловч маш бага хэмжээний мэдлэгийн хүрээнд олон хүнд асуудлуудлыг шийдвэрлэж болно.

Тогтмол илэрхийлэл.

Тогтмол илэрхийлэл гэдэг нь текстэн мөр юм. Тусгай тэмдэгтүүдээр үүсгэсэн хэвээр (шаблон) мөр дотор хэвэнд тохирох хэсгийг хайдаг. PHP –д POSIX, PCRE гэсэн хоёр төрлийн тогтмол илэрхийллийг ашигладаг. Бид хичээлээр POSIX төрлийг авч үзнэ. Тогтмол илэрхийллийг хэрхэн үүсгэдэг талаар үзэхийн өмнө хэвийн (шаблон) тухай ойлголттой танилцъя.
Хэв гэдэг ойлголт нь зөвхөн програмчлалын хэлэнд байдаг ойлголт биш. Жишээ нь бид php суулгасан директорт ороод хайлт хийх (F3) товчийг дараад php гэж бичээд хайлт хийхэд нэрэнд нь php гэсэн үг орсон бүх файлуудыг гаргаж ирдэг. Энд бид хэв (шаблон) үүсгэж өгсөн гэсэн үг. Одоо хайлтын нөхцлөө нарийвчилъя. Хэрвээ бид хайлт хийхдээ php? бичиж өгвөл энэ нь хайж байгаа файлын нэр нь php гэж эхлээд араас нь дурын тэмдэгтүүд байж болохыг заасан хэв болж байгаа болно. Ерөнхийдээ ийм зарчмаар PHP -д хэвийг үүсгэж өгдөг.

  Нээгдсэн тоо: 1839 Нийтийн

Обьект хандалтад программчлалын дадлагын 4-р хичээлээр PHP -н онцгой тохиолдолын боловсруулалтыг өмнөх дадлагын ажлуудад хийгдсэн жишээн дээр хэрэгжүүлэх болно. Иймээс дадлагын ажлыг эхлэхийн өмнө танд Онцгой тохиолдол хичээлийн материалтай танилцахыг зөвлөх байна. Түүнээс гадна өмнөх дадлагын ажлуудыг 1-р ажил, 2-р ажил, 3-р ажил хичээлүүдээс үзэх боломжтой.

  Нээгдсэн тоо: 11632 Нийтийн

PHP (Personal Home Page Tools) гэдэг нь веб сервер дээр HTML хуудас үүсгэхэд зориулагдсан програмчлалын хэл юм. Энэ хэлийг сурснаар та хуудасны тоолуур, зочны хуудас гэх мэт энгийн програмаас хэрэглэгчийн үйлдлийг хянах чадвартай том хэмжээний веб сайтыг зохиох боломжтой. Хэлний бүх боломжийг тайлбарлан бичихэд олон хуудас материал болох хэдий ч хэл нь хэн ч үзэхэд энгийн ойлгомжтой. Өнөөдөр олон мянган програм зохиогчид PHP ашиглаж, сая сая веб сайтууд энэ хэл дээр ажиллаж байна.

Хэлний түүхээс

PHP нь програмчлалын бусад хэлнүүдээс ялгаатай нь хэлийг ямар нэгэн компани эсвэл мундаг програм зохиогч боловсруулаагүй харин Расмус Лердорф гэх жирийн програм зохиогч 1994 онд зохиосон. Хэл зохиосон зорилго нь Расмус өөрийн веб хуудасаа илүү интерактив байдалтай болгох байлаа. Удалгүй Расмус програмчлалын C хэл дээр өгөгдлийн сантай холбогдох боломжтой эхний хувилбарыг гаргасан. Энэ нь хэрэглэгчдэд энгийн веб програм зохиох бололцоог олгосон.
1997 онд веб формтой ажиллах боломжтой PHP/FI 2 (Personal Home Page / Form Interpreter) хувилбар гарсан. Энэ хувилбарыг боловсруулах ажилд нилээд олон хүмүүс оролцон ажилласан байна. Ер нь хэл нь анхнаасаа нээлттэй кодтой байсан нь хэн хүссэн хүн хэлийг боловсронгуй болгох ажилд оролцох боломжийг нээж өгсөн. Эдгээр хүмүүст Зив Сураски (Zeev Suraski), Энди Гутманс (Andi Gutmans) нар нь зүй ёсоор тооцогдоно. Расмус дээрх хүмүүстэй хамтран ажилласны үр дүнд 1998 онд PHP 3 гэсэн албан ёсны хувилбарыг гаргасан. Үүний дараа хэл зохиогчид PHP –г цаашид улам боловсронгуй болгосноор 2000 онд хэлний 4.0 хувилбар гарсан ба эдүгээ хэлний 5.0 хувилбар гараад байгаа билээ.

  Нээгдсэн тоо: 1820 Төлбөртэй

Яагаад зөвхөн мөрний тухай тусгай хичээл байгаа талаар та гайхаж байж магадгүй. Өнгөцхөн харвал мөр гэдэг нь String гэсэн төрөл бүхий хувьсагч гэдгээс тэгж харагдаж болох талтай. Гэхдээ PHP -д мөртэй үр дүнтэй ажиллахын тулд энэ сэдвийг гүнзгий ойлгосон байх шаардлагатай.

Мөр гэдэг нь String төрөлтэй хувьсагч ба үнэндээ бол тэмдэгтүүдийн багц юм.

Мөрийг дараах байдлаар тодорхойлж болно.

$string_1="Сайн байна уу";          // давхар хашилттай мөр
$string_2='Сайн байна уу';            // дан хашилттай мөр

Мөрийг тодорхойлох нь хувьсагчид утга олгохтой яг ижилхэн хийгдэж байгаа хэдий ч нэг эсвэл давхар хашилтыг мөр дотор гаргах үед асуудал гарахаар байна. Хэрвээ бид

$str="Тэр "сайн байна уу" гэж хэлэв";
echo $str;

гэсэн кодыг бичвэл програмын ажиллагаа нь мөрөнд утга олгох оператор дээр алдаа өгөх болно. Учир нь мөр гэдэг нь хамгийн ойрхон байрлах хашилтын хоорондох тэмдэгтүүдийн багцыг хэлнэ. Иймд дээрх код нь алдаа өгнө. Энэ байдлаас гарахын тулд бид (\) налуу зураас тэмдэгтийг ашиглана. Тэгвэл дээрх кодыг

Класс ба структурт ердийн талбар, арга, шинжүүдээс гадна статик талбар, арга, шинжүүд байж болдог. Статик талбар, арга, шинжүүд…

Нээгдсэн тоо : 150

 

Хичээлээр useState -тэй тун төстэй useRef хукийн талаар авч үзье. useRef хукийн онцлог ашиглалтыг компонент хэдэн удаа дахин…

Нээгдсэн тоо : 123

 

Хүүхдүүд тооны хичээлийг анхнаасаа зөв ойлгон сураагүйгээс анги ахих тусмаа математикийн хичээлийнн хоцрогдолоос болоод дургүй болох тал байдаг.…

Нээгдсэн тоо : 312

 

Нийтлэлээр графикийн хэвүүдийн /GUI pattern/ түүхийг авч үзье. Боловсруулалтын графикийн хэвүүдийг 30 гаруй жилийн туршид боловсруулж байгаа бөгөөд…

Нээгдсэн тоо : 167

 

Хааяа өөр өөр параметрүүдийн багцтай нэг аргыг үүсгэх шаардлага гардаг. Ирсэн параметрүүдээс хамааран аргын тодорхой хэрэгжүүлэлтийг хэрэглэнэ. Ийм…

Нээгдсэн тоо : 196

 

Ямарч програмын ажиллагааны чухал хэсэг бол төрөл бүрийн мэдээллийн боловсруулалт, тэдгээртэй ажиллахтай холбоотой байдаг. Иймээс энэ хичээлээс vuejs

Нээгдсэн тоо : 139

 

Хичээлээр react -ийн хукуудаас их өргөн ашиглагддаг useEffect -ийн талаар авч үзье. useEffect -ийн ажиллагааг судлах хуудасны кодийг

Нээгдсэн тоо : 138

 

Илэрхийлэл бол математикийн хэлний үндэс болсон суурь ойлголтуудын нэг. Математикийн илэрхийллийг тооцооны алгоритм, аксиом, теорем, бодлогын нөхцлүүд гээд…

Нээгдсэн тоо : 264

 

Програм зохиох бол нарийн төвөгтэй ажил. Ямар ч програмын хувьд өөрийн хийх ажлаа гүйцэтгэхийн чацуу цаашдаа хөгжих, ажлын…

Нээгдсэн тоо : 189

 
Энэ долоо хоногт

тэгшитгэлийг бод.

Нээгдсэн тоо : 1140

 

хязгаарыг бодоорой.

Нээгдсэн тоо : 720

 

Ангийн нийт сурагчдын 60% нь эмэгтэй сурагчид байдаг. Ангиас санамсаргүйгээр нэг сурагч сонгоход эрэгтэй сурагч байх магадлалыг ол.

Нээгдсэн тоо : 1124