Шатрын хөлөг дээр шатрууд янз янзын боломжтой байдаг. Жишээ нь зарим шатрууд хөлгийн нэг захаас нөгөө захад очиход нэг нүүдэл хийж байхад зарим нь хэд хэдэн нүүдэл хийж очих. Зарим шатрууд зөвхөн нэг өнгийн нүдээр нүүж байхад заримд нь хөлгийн 64 нүдээр нүүх боломж байдаг. Хөлгийн төвд байгаа бэрс 27 нүүдлийг хянаж байхад ижил байрлалтай морь 8 нүдийг хянаж байдаг.
Иймээс шатрын хөдөлгөөн эсвэл тулалдах чадвар нь түүний хүчийг (үнэ цэнэ) тодорхойлно. Шатрын онолд шатруудын харьцуулсан хүчийг тодорхойлсон байдаг ба тоглолт хийж байхдаа материалын хохиролд орохгүйн (нэн ялангуяа харилцан бие биеийн шатруудыг идэх) тулд харьцуулсан хүчийг баримталж байх хэрэгтэй. Эсрэг тохиолдол өрсөлдөгч хүчний хувьд давамгайлан эцэстээ таныг хожигдолд хүргэх магадлалтай.
Шатруудын харьцуулсан хүчний нэгжээр хамгийн хүч багатай шатар болох хүүг тооцдог.

Нэг. Ерөнхий тойм. Эндшпиль эсхүл өргийн дунд хэсэг. Дайралтын обьектын сонголт.
Эсрэг талын хүрээнд буюу 7 ба 8 -р хэвтээ шугамд цөмрөн орох нь нээлттэй шугамд амжилттай маневр хийсний үр дүн гэдгийг бид Нээлттэй шугамыг ашиглах хичээлээс мэдсэн. Энэхүү цөмрөлтийг сүйрэл дагуулсан үр дүнтэй хэдэн жишээгээр харуулсан. Гэхдээ төрөл бүрийн сүйрлүүд ноцтой алдааны үр дүн байдаг болохоос хэвийн үзэгдэл гэж яав ч үзэж болохгүй гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй. 7-р хэвтээ шугамын эзлэлт голдуу өргийн сүүл хэсэг буюу эндшпильд шилжих үед үүсдэг. Иймээс 7 ба 8 -р хэвтээ шугамыг эзлэхийг эндшпилийн давуу тал гэж үздэг хэдий ч маш олон өргүүд тоглолтын дунд хэсэгт энэхүү цөмрөлтөөр шийдэгдэх нь элбэг.

Өмнөх хичээлүүдээр бид шатрын гурван үеийн талаар тус тусд нь дэлгэрэнгүй авч үзсэн билээ. Одоо бид тулаан шатрын гурван үеийг дамжин өрнөх бүтэн өргийг авч үзэх болно. Энэ нь уншигч танд эдгээр үеүүдийн хоорондын уялдаа холбоог олон хараж дадлагажих боломжийг олгох юм.

Франц хамгаалалт
Нимцович - Дурас
Сан-Себастьян, 1912

XVIII зууны Францын алдарт шатарчин Филидор хүүг шатрын өргийн амин сүнс гэж хэлсэн нь тохиолдолын чанартай зүйл биш. Үнэхээр хүүнүүдийн байрлалаас шатрын тоглоом хэрхэн өрнөх нь ихээхэн хамааралтай. Хүүнүүд байрлалын араг ясыг үүсгэх бөгөөд тэд төвийн төлөөх тэмцэлд чухал үүрэгтэй гэдгийг бид мэднэ. Тэд дайралтад идэвхитэй оролцохын зэрэгцээ өөрийн ноёнд хүүний хаалтыг бий болгодогоороо хамгаалалтанд бүр ч илүү үүрэг гүйцэтгэнэ.  
Хүүний гинжний дайралтын болон хамгаалалтын хүч нь өөрийн боднуудын дэмжлэгээс ихээхэн хамааралтай байдаг. Тасарсан болон хоцорсон хүүнүүд тусламжгүй үлдсэнээр дайсны олз болох нь амархан. Хүү бол орон зайг эзлэн авах сайн хэрэгсэл. Эндээс өрсөлдөгчийн хүүнүүдийн идэвхийг сулруулан өөрийн хүүнүүдээр бат бэх гинж бий болгохыг эрмэлзэх нь ойлгомжтой. Өрсөлдөгчийнхөө хүүний гинжийг таслах, түүнд цоорхой үүсгэн хүүнүүдийг тусгаарлахыг оролдох хэрэгтэй. Хүүний байрлалаас хамааран тэд "сул" эсвэл "чанга" байж болно. Тусгаарлагдсан, хоцорсон эсвэл тасарсан хүүнүүдийг голдуу сул хүүнд тооцдог.
Хүүнүүдийн байрлалын жишээ авч үзье.