Хичээлээр жигүүрийн Сокольскийн гараа, Гробийн дайралт, Мc3 эхлэл, Бенко, Билек, Барцийн гараануудын талаар авч үзье. Гараануудыг өргөн ашиглаад байдаггүй тул ийм ердийн бус гарааг хэрэглсэн үед хариу нүүдлийг олохгүй будлих бүр хожигдох тохиолдол гарч мэдэхээр. Тиймээс гарааны санаануудыг ойлгоод хэрхэн хариу нүүхийг мэдэж байхад илүүдэхгүй. Эхлээд Бенко, Билек, Барцийн гарааг авч үзье.
[Event "Бенко, Билек, Барцийн гараа"] 1. g3 {нүүдлийг олон шатарчид хэрэглэж байсан ба хувилбарын боловсруулалтад Бенко, Билек, Барц их мастерууд хамгийн их хувь нэмэр оруулсныг хүндэтгэн тэдний нэрийг өгсөн. Энэ схем ихэнхдээ хуучин энэтхэг гараанд шилждэг.} e5 {өрсөлдөгч онцгой саад хийхгүй бол төвийн төлөө тэмцэх нь логиктой. Цагаан эхний нүүдлээр ямар нэгэн гарааг тодорхойлоогүй тул хар өөрийн хүслээр байгуулалтаа сонгох боломжтой.} (1... f5!? {гэж тоглон голланд схемд шилжиж болно.}) 2. Bg2 ({Рети - Алехин (1925) нарын сонгодог өрөгт} 2. Nf3 e4 3. Nd4 d5 4. d3 exd3 5. Qxd3 Nf6 6. Bg2 Bb4+ {гээд хар гарааны асуудлаа хөнгөн шийдсэн.}) 2... d5 3. d3 ({эсхүл} 3. c4 dxc4 4. Qa4+ Bd7 5. Qxc4 Bc6 6. Nf3 Nd7 7. O-O Bd6 8. b3 Nb6 9. Qc2 Nf6 10. Bb2 Qe7 11. d3 O-O 12. Nbd2 Rfe8 {гээд тэнцүүхэн. Барц - Клюгер, 1958}) 3... Nc6 {төвийг бэхжүүлсэн. Цагаан илүү темптэй хуучин энэтхэг хамгаалалтын санааг хэрэглэвэл аюултай байж болох тул хар оновчтой нүүх хэрэгттэй.} 4. Nf3 Be6 (4... Nf6 {оновч багатай.} 5. O-O Be7 6. Bg5 O-O 7. Nc3!? Be6 8. e4 d4 9. Ne2 Nd7 10. Bd2 a5 11. c3! {гээд хард асуудал үүссэн. (Гуфельд - Ермолинский, 1994)}) 5. c3 f6 6. b4 Qd7 7. O-O Nge7 8. b5 Nd8 9. a4 g5 10. Nbd2 g4 11. Nh4 Ng6 12. e4 Nxh4 13. gxh4 d4 {гээд хурц байрлал үүссэн. Цагаан хүүний сулралын нөхөөст бэрсний жигүүр, төвд сөрөг тоглолттой нь талуудын боломжийг бараг тэнцвэржүүлнэ. (Косич - Миладинович, 1994)}
Сокольскийн гараа
XIX зуунд Оросын шатарчин Бугаев сүүлд их мастер Тартаковер хэрэглэдэг байсан. Гарааны онолын үндэслэлийг Зөвлөлтийн мастер Сокольсъий боловсруулан орчин үеийн практикт оруулан ирсэн. Гарааны санаа нь бэрсний жигүүрт орон зайн давууг олж авахад оршино. Хар цагааны энэ төлөвлөгөөнд сөрөг тоглолтын идэвхитэй системийг сөргүүлэн тавих ёстой.
[Event "Сокольскийн гараа."] 1. b4 e5 {хамгийн логиктой хариу.} ({хард} 1... d5 2. Bb2 Nf6 ({эсхүл} 2... e6 3. e3 Nf6 4. b5 Bd6 5. Nf3 c5 6. c4 O-O {Сокольский - _Ефремов, захидлаар, 1952}) 3. e3 Bf5 4. Nf3 e6 5. c4 Nc6 6. a3 dxc4 7. Bxc4 Bd3 {үргэлжлэл боломжийн. (Сокольский - Борисенко, 1951)}) ({b хүүг a7-a5 гэж дайрахаар} 1... c6 {гэж тоглож болно.}) 2. Bb2 f6 ({Төвийн хүүг жигүүрийн хүүгээр солисон байрлалын эсрэг ч гэсэн идэвхитэй} 2... Bxb4!? {үргэлжлэл сонин. Хар ингэж тоглосноор өөрийн хүчийг хурдан дэлгэснээр цагааны төв дэх давуу нөлөөлж амжихгүй. Жишээ нь} 3. Bxe5 Nf6 4. c4 O-O 5. e3 ({эсхүл} 5. Nf3 d5 6. e3 (6. cxd5 Nxd5 7. g3 {илүү}) 6... Be7 7. Be2 c5! 8. Bb2 Nc6 9. cxd5 (9. O-O {гэвэл} Bf5 10. Na3 d4! {хүчтэй.}) 9... Nxd5 10. O-O Bf6! {гээд хар илүү тоглолттой. (Урзика - Адорьян, 1969)}) 5... d5 6. cxd5 Nbd7! 7. Bb2 Nc5 8. Nf3 Bf5 9. Be2 Nxd5 {хар идэвхитэй тоглолттой.} 10. O-O Re8 11. d4? (11. d3) ({эсхүл} 11. Nd4 {илүү.}) {-ийн дараагаар цагааны байрлал аюултай болно. (Козлов - Рашковский, 1976)}) 3. b5 ({Сокольский гамбитийн сонирхолтой хувилбарыг дэвшүүлсэн.} 3. e4!? Bxb4 (3... d5 {анхаарал татахаар} 4. f4 (4. exd5 {гэвэл} Bxb4) 4... exf4 5. Qh5+ g6 6. Qxd5 Qxd5 7. exd5 Bxb4 8. Bc4 Bf5 {гээд хар ирээдүйтэй байрлалтай.}) 4. Bc4 Ne7 5. Qh5+ g6 (5... Ng6? {-д Каталымов - Иливицкий (1959) нарын өрөгт} 6. f4 exf4 7. a3 d5 8. Bxd5 c6 9. Bb3 Qa5 10. e5 Be7?? ({Тc5-f2+ угтах заналтай } 10... Bc5 {гэж тоглох хэрэгтэй байсан.}) 11. Bf7+ {гээд хар буусан.}) 6. Qh4 g5? ({эсхүл} 6... Nec6 7. f4 Be7 8. f5) 7. Qh5+ Ng6 8. h4 {гээд цагаан дайралттай.}) 3... d5 4. e3 Be6 {хар c2-c4 -ийг хүндрүүлэхийг зорьсон.} (4... Bd6 5. c4 c6 6. Nf3 Ne7 7. d4 e4 8. Nfd2 O-O 9. Nc3 f5 10. g3 Nd7 11. a4 Nf6 12. Ba3!? {-ын дараагаар харилцан боломжуудтай нарийн байрлал үүснэ. (Сокольский - Жуховицкий, 1945)}) 5. d4 (5. Nf3 {-д} c5 6. c4 d4 7. d3 Nh6 8. e4 g6 {гэж тоглож болно. Харилцан тоглолттой. (Сокольский - Вересов, 1944)}) 5... e4 6. Nd2 (6. c4 dxc4 7. Qa4 {боломжтой.}) 6... c6 7. a4 Bd6 8. c4 {цагаан бэрсний жигүүрт орон зайн давууг үүсгэсэн. Харин хар ноёнгийн жигүүрт сайн ирээдүйтэй. Харилцан боломжуудтай.}
Гробийн дайралт
Ноёнгийн жигүүрт орон зай эзлэх гэсэн гарааны энэхүү төлөвлөгөөнд цагаан өөрийн ноёнгийн жигүүрийг сулруулан өрсөлдөгчид төвийн давамгайлалыг өгсөн нилээд эрсдэлтэй алхамыг хийдэг.
[Event "Гробийн дайралт"] 1. g4 d5 (1... e5 2. d3 d5 3. Bg2 Nc6 4. h3 Nge7 {хувилбарыг Ларсен санал болгосон.}) 2. Bg2 c6 (2... Bxg4?! 3. c4 c6 4. cxd5 cxd5 5. Qb3 {хувилбарт b7 нүдэнд комбинацаар дайрах гарааны үндсэн санаануудын нэг харагдана.}) 3. h3 (3. g5 {g хүүний хөдөлгөөн эрсдэлтэй.} h6!? 4. h4 hxg5 5. hxg5 Rxh1 6. Bxh1 Qd6 7. Nf3 Bg4 {гээд хар санаачлагыг авна.}) 3... e5 4. d4 ({эсхүл} 4. e4 Ne7 5. d3 Ng6 6. exd5 Nh4 7. Kf1 Nxg2 8. Kxg2 cxd5 {гээд харын давуу илэрхий. (Гроб - Ричардс, 1965)}) 4... e4 5. c4 Na6 6. Nc3 Nc7 7. f3 f5 8. cxd5 cxd5 9. Qb3 Bd6 10. Kf1 Ne7 {гээд хар давуутай. Тэд уян хөлөлгөөтэй бөгөөд төвийг авсан. (Басман - Кинг, 1984.)}
Морь c3 эхлэл
Голландийн шатарчин Геет, Оросын их мастер Рашковский хэрэглэдэг байсан.
[Event "Мc3 эхлэл"] 1. Nc3 {Голландийн шатарчин Геет, Оросын их мастер Рашковский хэрэглэдэг байсан уян нүүдэл. Энд тоглолт өөр гараанд шилжих олонтаа.} c5 {сицил хамгаалалтын хэлбэрээр.} (1... d5 2. e4 dxe4 {байх боломжтой.} (2... Nf6! {гэж тоглон Алехиний хамгаалалтын аюулгүй хувилбарт шилжинэ.}) 3. Nxe4 e5?! {санаачлагыг авах гэсэн огцом оролдлого.} ({найдвартай нь} 3... Nd7 {гээд цааш Мgf6 -гийн дараа бат бэх байрлалтай.} ) 4. Bc4! Bf5 5. Qf3 Qd7 6. Ng5! Bg6 7. Qxb7 {Рашковский - Рычагов, 1995}) 2. Nf3 (2. d4 cxd4 3. Qxd4 Nc6 {цагаанд багыг амлана.}) 2... d5 (2... Nc6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Bg5 e6 ({эсхүл} 5... d6 6. e4 {гээд хөлөгт сисицил хамгаалалтад Раузерийн дайралтын анхдагч байрлал үүснэ.}) 6. Bxf6 gxf6 7. e3 d5 {муугүй. Бараг тэнцүүхэн. (Геет - Балашов, 1965)}) 3. d4 cxd4 4. Qxd4 Nf6 5. e4 Nc6 6. Bb5 Bd7 7. Bxc6 Bxc6 {гээд хар гарааны асуудлаа шийднэ. (Ерменков - Гинда, 1985)}