Ганц ноёнг мад тавихад шатруудын харилцан уялдаатай тоглолт чухал гэдгийг нэг биш удаа дурьдаж байсан. Морь болон тэмээгээр мад өгөхөд хөлөг дээр шатар бүр нь нөгөөдөө нэмэлт болон дэмжин тоглох энэхүү зарчим нь илүү утгатай болдог. Ер нь ганц ноёнг мадлах техник нь шатруудын хоорондын уялдаа холбооны үндэсийг сурахад сайн сургууль болно. Бидний авч үзэх өргийн төгсгөл нь эхлэн суралцагч төдийгүй зэрэгтэй шатарчинд ч тодорхой хүндрэлийг бий болгодог. Туршлагатай шатарчид хүртэл морь тэмээгээр 50 нүүдэлд багтаан мад хийж чадаагүй тохиолдол гарсан байдаг. Хүчтэй талын шатрууд муу байрлалтай байх үед мадлах ажиллагаа ойролцоогоор 35 орчим нүүдэл болдог нь тэнцэх нөхцөлд их ойрхон болж ирнэ.

Ихэнх өргүүдэд үндсэн тэмцэл миттельшпиль буюу дунд хэсэгт өрнөн олон шатруудыг солилцон шатрын арми багасаж ирдэг.Үүний дараа тоглолт төгсгөлийн үе болох эндшпильд шилжинэ. Энэ үг нь Endspiel гэсэн герман үгнээс үүдэлтэй. Зарим тохиолдолд аль нэг өрсөлдөгч миттельшпильд тэр ч бүү хэл дебютэд (гараанд) бут ниргүүлэн тоглоомын төгсгөлийн үед хүрэхгүй дуусах нь байдаг. Үүнээс үндэслэн зарим нэгэн шатарчид (зөвхөн эхлэн суралцагчид ч биш) төгсгөлийн үндэс болон зарчимуудад суралцахдаа хайнга хандах нь бий. Тэдгээр хүмүүс төгсгөлийн зарчмуудыг үзэн цаг зав алдаж байснаас гарааны хувилбаруудыг сайн сурахыг илүүд үздэг. Ингэж боддог хүмүүс шатарт хэзээ ч томоохон амжилтанд хүрэхгүй. Гарааны хэдэн нүүдэлтэй хүмүүс сурсан аргаараа өрсөлдөгчөөс олж авсан хүү эсвэл бүр бодны давуу талаа хожил болгож чадахгүйд хүрдэг.

Квадратын дүрэмийн тухай 2 хичээлд үндсэндээ хүү өөрийн шатруудын тусламжгүйгээр бэрс гарах оролдлого хийх талаар үзсэн. Практикт нүүргүй хүүнд өрсөлдөгч тал саад болох нь тодорхой тул түүнд өөрийн ноёны тусламж ихэнхдээ шаардлагатай болдог. Тухайн тохиолдол бүрд хүүнд тусламж хэрэгтэй эсэхийг тогтоох нь ойлгомжтой.
Ноёнгоор нүүргүй хүүд туслах үндсэн арга нь хүүний давшиж байгаа шугам ялангуяа бэрс гарах нүднээс эсрэг ноёнг шахах юм. Өөрөөр хэлбэл хоккей, хөл бөмбөгт тоглогчид шайб болон бөмбөгний төлөө тэмцдэгийн адилаар манай ноён өрсөлдөгч ноёнтой мөр мөрөөрөө түлхэлцэхтэй ижил. Жишээ авч үзье.

Доогуур зэрэглэлийн болон эхлэн суралцагчид хооронд тоглогдож байгаа өргүүд ихэнхдээ материалын тэнцүү бус байдалд явагддаг. Өрсөлдөгчдийн өөрийн хүчээ ашиглах чадваргүй байдлаас болоод өргийн туршид материалын давуу байдал нэгээс нөгөөд шилжих нь олонтоо тохиолдоно. Материалын давуу байдлаа ашиглаж сурах нь ямар ч шатарчны чадварын үндсэн бүрдүүлэгч байх ёстой. Дунд түвшингийн шатарчид багахан хэмжээний давуу байдлаа ашиглаж сурах хэрэгтэй байдаг бол эхлэн суралцагчид эхний ээлжинд их хэмжээний материалын давууг арилжиж сурах хэрэгтэй болдог.