Ихэнх өргүүдэд үндсэн тэмцэл миттельшпиль буюу дунд хэсэгт өрнөн олон шатруудыг солилцон шатрын арми багасаж ирдэг.Үүний дараа тоглолт төгсгөлийн үе болох эндшпильд шилжинэ. Энэ үг нь Endspiel гэсэн герман үгнээс үүдэлтэй. Зарим тохиолдолд аль нэг өрсөлдөгч миттельшпильд тэр ч бүү хэл дебютэд (гараанд) бут ниргүүлэн тоглоомын төгсгөлийн үед хүрэхгүй дуусах нь байдаг. Үүнээс үндэслэн зарим нэгэн шатарчид (зөвхөн эхлэн суралцагчид ч биш) төгсгөлийн үндэс болон зарчимуудад суралцахдаа хайнга хандах нь бий. Тэдгээр хүмүүс төгсгөлийн зарчмуудыг үзэн цаг зав алдаж байснаас гарааны хувилбаруудыг сайн сурахыг илүүд үздэг. Ингэж боддог хүмүүс шатарт хэзээ ч томоохон амжилтанд хүрэхгүй. Гарааны хэдэн нүүдэлтэй хүмүүс сурсан аргаараа өрсөлдөгчөөс олж авсан хүү эсвэл бүр бодны давуу талаа хожил болгож чадахгүйд хүрдэг.

Энэхүү гарааг XV -р зууны сүүлчээс мэддэг байсан ч анхлан 1769 онд Италийн онолч Понциани номондоо дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг. Үүнээс хойш зуун жилийн дараагаар Английн мастерууд гарааны судалгаанд нилээд ажилласан бөгөөд үүнтэй холбоотойгоор гарааг заримдаа Англи өрөг ч гэж нэрлэх нь бий.

Сайтын гарааны хичээлүүдийг үзэн шатар тоглох чадвараа дээшлүүлээрэй. Гарааны мэдлэгтэй болсноор таны тоглолт цэгцтэй, мэдэгдэхүйц чанартай болж ирнэ гэдэгт итгээрэй.

Шатар тоглож сурахад практик их тустай хэдий ч ерөнхий онолыг сайн ойлгон мэдэрсэн байх хэрэгтэй. Шатрын мэрэгжилтнүүд А. Нимцовичийн "Миний систем" номыг шатрын онолын томоохон бүтээл гэж тооцдог учраас уг номноос сайтаараа дамжуулан та бүхэнд хүргэхийг хичээж байгаа билээ. Энэ удаа Дараан дахь шатрууд хичээлийн үргэлжлэл болох дарааны нүдэн дэх солилцооны комбинацийг үзье. Энд хоёр сэдлийг дурдаж болно.

Нээж дайрах гэдэг нь ямар нэгэн бод эсвэл хүү нүүсний үр дүнд тухайн талын өөр бодны (бэрс, тэрэг эсвэл тэмээ) дайралтын шугам нээгдэн тэр бод нь эсрэг талын ямар нэгэн обьектэд аюул учруулах тактикийн арга юм. Тактикийн энэ арга нь шатрын практикт ихээр тохиолдоно. Жишээ авч үзье.
1. e4 e5 2. Тc4 Бg5 3. Бf3. ( Энд 3. Мf3! гэх нь бүр илүү. 3. ... Б:g2 нүүдлийн хариуд 4. Трg1 Бh3 5. Т:f7+! гээд 5. ... Н:f7 гэх нь 6. Мg5+ ацан шалаанаас болоод муу) 3. ... Мf6 4. Мc3 Тc5??. Гарааны нүүдлүүдийн дараа цагаанд 5. d4! гэж нүүн нээж дайрах боломж гарч ирэх бөгөөд үүний үр дүнд тэд бод хожих болно. d цагаан хүү өөрийн нүүдлээр c1 тэмээний дайралтын шугамыг (c1-h6 диагнал) нээснээр тэмээ эсрэг талын бэрсэнд довтолсон. Хүү өөрөө айлын үнэтэй обьектэд зэрэг довтолсон нь аргыг улам үр дүнтэй болгосон. Цагаан 5. d3 нүүсэн ч нээж дайрах тактик хэрэгжиж байгаа хэдий ч бага үр дүнтэй.