Гараа сайн бол бариа сайн гэж хүмүүс ярьдаг. Шатарт энэ үг яг тохирно. Шатрын өрөгт гарааг зөв хийвэл давуу байдлыг олон авснаар өргийн хувь заяаг өөртөө ашигтайгаар дуусгах боломжийг өндөр болгоно. Шатар сонирхогчид ч гэлтгүй мастерууд ч ихэнхдээ нэгнийхээ гаргасан алдаа дээрээс шийдвэрлэх давууг авдаг. Гэхдээ сонирхогчид гараанд том алдаа хийх нь маш элбэг байдгийг шатар сонирхон тоглодог хүн бүр мэднэ. Хүмүүс гарааны онолыг заавал багшаар заалгах ёстой гэж боддог байж магадгүй. Шатрыг өөрийн зорилго болгосон бол тусдаа багш, дасгалжуулагч, бэлтгэлийн багтай байх нь ойлгомжтой. Харин сонирхогчид гарааны онолыг өөрсдөө судлан боломжийн хэмжээнд суралцах бүрэн боломжтой ч манайд яг энэ чиглэлийн сурах бичиг, ном, сэтгүүл ховор байсан ч бүрэн дүүрэн ойлголтыг өгөөгүй байдагийг харгалзан их мастер Н.Калиниченкогийн "Шатрын гарааны курс" номноос орчуулан хүргэж байгаа билээ.
Энэ удаад татгалзсан бэрсний гамбитийн жишээ өргүүдийн үргэлжлэлийг орууллаа. Сайтын хичээлүүдийг бүлэглэн багцалсан хичээлүүдийг сайтын Багц хичээлүүд хэсгээс үзэхийг зөвлөе. Хүмүүс хурдан сурах тухай л их асуудаг. Би суралцахыг насан туршийн л ажил гэж боддог тул та хичнээн нухацтай, зорилготой, тэвчээртэй судлана төчнөөн илүүг мэдэн түүнийхээ хирээр орлого, ашиг тань нэмэгдэнэ гэдэгт итгээрэй.
Зарим хичээлүүд төлбөртэй тул та хичээлүүдийг бүгдийг үзэхийн тулд Тусгай эрхтэй хэрэглэгч байх ёстойг анхаарна уу.
Танд амжилт хүсье.
[Event "Базна, 2011."] [White "Карлсен"] [Black "Накамура"] 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Nc3 Be7 4. cxd5 exd5 5. Bf4 c6 {хар төвийн хүүгээ бэхжүүлэн тэмээгээ f5 дээр хөллөхөөр зэхсэн.} (5... Bf5? {нь} 6. Qb3! Nc6 7. Qxb7 Nb4 8. Rc1 Nf6 {(Чехов - Убилава, Тель-Авив, 1982) гээд энд} 9. Bxc7! Qc8 10. Qxc8+ Rxc8 11. Be5 {-ын дараагаар цагааны давууд хүргэх тул яарсан хэрэг.}) 6. Qc2 {цагаан 6... Тf5 нүүдэлд саад хийн b1-h7 диагоналийг эзэлсэн.} (6. e3 {гэж ихэнхдээ тоглодог.}) 6... Bg4 {хар тэмээгээ h5 -аар дамжуулан g6 -д солилцох зорилгоор авчран ноёнгийн жигүүрт цагааны дарамтыг сулруулах санаатай. Үүнээс гадна өөр хариултууд бий.} (6... Na6 7. a3 {цагаан морийг b4 -д оруулахгүй.} (7. e3 Nb4 8. Qd2 (8. Qb1 {гэвэл} g6! 9. a3?! Bf5! 10. e4 Bxe4 11. Nxe4 dxe4 12. axb4 Bxb4+ 13. Kd1 Qxd4+ 14. Kc1 Nf6 {бодоор гурван хүү аван аюултай санаачлагатай.}) 8... Bf5 9. Rc1 a5 (9... Nf6!?) 10. a3 Na6 11. Nge2 {цагаан ирээдүйтэй тоглолттой. (Якович - Галдунц, Москва, 1990)})) (6... g6 {цагаан e2-e3 гэж тоглоогүйг ашиглан хар тэмээгээ f5 дээр хөллөнө. Нүүдлийн сул тал нь h6 нүдийг сулруулдагт оршино. Харин хар хөлийн тэмээнүүдийг солилцвол f6 нүд сулардаг.} 7. e3 ({Талийн санал болгосон} 7. e4!? {хүүний хаяа} dxe4 (7... Be6 {-д} 8. Qb3! {хариу сайн.} (8. e5 {сонирхолтой.}) 8... Qb6 9. Qxb6 axb6 10. exd5 cxd5 11. Nf3 {хүүний бүтэц цагаанд илүү төгсгөлийг авчирна.}) 8. d5 {тодорхой бус тоглолтод хүргэнэ. 9. d6 гэх заналтай. }) ({практикт Широв оруулсан харилцан хурц цагаан илүү боломжтой} 7. f3!? Nf6 ({эсхүл} 7... Bg5 8. Bxg5 Qxg5 9. e4!?) 8. O-O-O Nh5 9. Bh6 Bg5+ 10. Bxg5 Qxg5+ 11. Kb1 O-O 12. e4 {үргэлжлэл байх бололцоотой.(Изория - Стуруа, Дубай, 2006)}) 7... Bf5 8. Qd2! {Петросяний санаа} Nf6 ({өөрөөр} 8... Nd7 9. f3 Nb6?! ({оновчтой нь} 9... Ngf6) 10. e4 Be6 11. e5!? (11. Bd3!? dxe4 12. fxe4 Qxd4? 13. Nb5! {сонирхолтой.}) 11... h5 12. Bd3 Qc7 13. b3 (13. Nge2!?) 13... Bh4+ 14. g3 Be7 15. Kf2 Bf5 16. Bf1 {(Карпов - Каспаров, Лондон, 1986)}) 9. f3 h5 10. Bd3 Bxd3 11. Qxd3 Na6 12. Nge2 Nc7 13. O-O Ne6 14. Be5 h4!? (14... Bd6?! {сул} 15. f4 Ng7 16. e4! {гээд цагаан санаачлагатай. (Саргиссян - Арланди, Охрид, 2001)}) 15. Rae1 O-O 16. g4 hxg3 17. hxg3 Nd7 18. Kg2 Nxe5 19. dxe5 Qc7 20. f4 b5 {гээд боломжууд тэнцвэржсэн. (Топалов - Карпов, Вейк-ан-Зее, 1998)}) (6... Bd6!? 7. Bxd6 (7. Nxd5?! Bxf4 8. Qe4+ Ne7 9. Nxf4 Qa5+ 10. Kd1 Bf5 11. Qe3 Qa4+ 12. b3 Qa3 {цагаанд ашигтай.}) (7. Bg3 {сул. Жишээ нь} Ne7 8. e3 Bf5 9. Qd2 O-O 10. Nf3 Ng6 11. Be2 (11. Bd3 {идэвхитэй.}) 11... Re8 12. O-O?! (12. Bxd6!?) 12... Bxg3 13. hxg3 Nd7 14. b4 h5! {хар санаачлагыг булаасан.} 15. b5 Nb6 16. bxc6 bxc6 17. Rfe1 h4 18. gxh4 Nxh4 19. g3 Nc4! 20. Qc1 Nxf3+ 21. Bxf3 Rb8 22. Na4 Qf6 23. Nc5? (23. Qc3 {хамгаалалтын илүү боломжийг өгөх байсан.}) 23... Rb2 24. Bd1 Qxd4! 25. Re2 (25. exd4? Rxe1+ 26. Kg2 Ne3+ 27. Qxe3 Rxe3 {гээд шууд хожигдоно.}) 25... Qf6 26. Rxb2 Nxb2 27. Bc2 Bg4 28. Nd3 Nxd3 29. Bxd3 Bf3 30. Bf1 c5 31. Bg2 d4 32. exd4 cxd4 33. Rb1 d3 34. Bxf3 Qxf3 35. Qc4 d2 36. Qf1 g6 37. Rd1 Qxd1! 38. Qxd1 Re1+ {цагаан буусан. (Бабурин - Кинг, Вест Бромвич, 2004)}) 7... Qxd6 8. e3 Qg6 {үүссэн төгсгөлд цагаан илүү боломжтой. Накамура - Пономарев (Сент-Луис, 2011) нарын өрөг цааш} ({найдвартай нь} 8... Ne7 9. Bd3 b6! 10. Nf3 ({эсхүл} 10. Nge2 Ba6 11. e4 f6 12. exd5 Bxd3 13. Qxd3 cxd5 14. O-O O-O 15. f4 f5 16. Kh1 a6 17. Ng1 Nd7 {тэнцүүхэн. (Каспаров - Карпов, хурдан тоглолт, Валенсий, 2009)}) 10... Ba6 11. O-O Bxd3 12. Qxd3 O-O 13. Rac1 Qg6 14. Qxg6 hxg6 {гээд тэнцүүхэн тоглолттой. (Харикришна - Касымжанов, Мумбай, 2003)}) 9. Qxg6 hxg6 10. b4 a6 11. f3 Nd7 12. Bd3 Ne7 13. Nge2 g5 14. Kf2 Nf6?! ({илүү нь} 14... Nb6!? 15. g4 Kf8 16. h3 Be6 {тэнцвэрийг олно.}) 15. g4 Kd8 16. Kg3 Bd7 17. a4 Nc8 18. h3 Re8?! (18... Ke7!?) 19. Kf2 Nd6 20. a5 Re7 21. Rac1 Nfe8 22. Ng3 g6 23. h4 {цагаан техниктэйгээр өрсөлдөгчөөс илүү тоглон нээлттэй шугамыг эзэлснээр илт давууг авсан.} gxh4 24. Rxh4 f5 25. gxf5 Nxf5 26. Nxf5 gxf5 27. Rh8 Rb8 28. Na4 Kc7 29. Nb6 Be6 30. Rf8 Rf7 31. Rxf7+ Bxf7 32. Bxf5 {гээд цагаан хожсон.}) 7. e3 {харын тэмээ g6 руу орохоор зүтгэж байгаа учраас цагаан түүнд онцгой анхаарахгүйгээр солилцоо хийхээр хөлөлгөөг тайванаар үргэлжлүүлсэн.} ({харилцан боломжуудтай тоглолтод} 7. f3 Bh5 8. O-O-O Nd7 9. e4 Bg6 10. Bd3 Ngf6 11. Nge2 {гэж хүрэх өөр боломж бий. (Агрест - Портиш, Швед, 2008)}) 7... Bh5 8. Bd3 Bg6 9. Bxg6 hxg6 10. O-O-O!? {шинэ үргэлжлэл. Цагаан ноёноо аюулгүй байрлалд авчраад төвийн хүүнүүдийн урагшлалтад бэлтгэсэн. Өрсөлдөгчийн богино сэлгээ хийсэн талд сэлгэх боломжтой тул хард онцын асуудал үүсгэхгүй. Одоо хагас нээлттэй h шугам хард нилээд аюул үүсгэх тул тэд ноёны байрлалаа тодорхойлох шаардлагатай.} (10. Nf3 Nf6 11. O-O-O Nbd7 12. h3 Nf8 13. Kb1 Ne6 14. Be5 Qa5 15. Rc1 O-O-O 16. Rhd1 Bd6 {үргэлжлэл давууг өгөхгүй. (Глек - Галдунц, Санкт-Ингберг, 1991)}) 10... Nf6 11. f3 Nbd7 12. Nge2 b5!? {Америкийн их мастер сөрөг тоглолтын хамгийн түрэмгий төлөвлөгөөг сонгосон.} (12... Qa5?! 13. e4 O-O-O {хол сэлгээний дараа цагаан} 14. Kb1 Nb6 15. b3 Ne8 16. Rd3 Nd7 17. Qd2 {гэж үргэлжлүүлэн байрлалын давууг авна.}) (12... Nb6!? {нүүдэл анхаарал татахаар} 13. e4 Nc4 14. e5 Nh7 15. e6 g5 16. exf7+ Kxf7 17. Qf5+ Bf6 18. b3 Nd6 19. Bxd6 Qxd6 20. f4 gxf4 21. Nxf4 Nf8 22. h4 Qd7 {хурц хувилбарт аюултай мэт санагдах ч хар тэнцвэрийг барихаар.}) 13. e4 b4 14. Na4 {морь төвийн нүднүүдэд хяналтаа алдсан.} dxe4 15. fxe4 Qa5 {сэлгээнээс болоод c6 дээр авч болохгүй нь ойлгомжтой.} 16. Kb1 ({хар өрсөлдөгчийг} 16. e5 Nd5 17. e6 fxe6 18. Qxc6 O-O! 19. Qxe6+ (19. Qxd7? Qa6! 20. Bd6 Qxd6 21. Qxd6 Bxd6) 19... Rf7 20. Kb1 (20. Qxd7?? Nxf4 21. Nxf4 Bg5) 20... Qb5 21. Nc5 N7b6 22. Nd3 Bf6 23. Qe4 Re8 24. Be5 Nc4 {гэж онц нөхвөртэй хүүний хаяаны хувилбарт татан оруулах санаатай.}) 16... O-O 17. h4! {g6 дээрх сулрал цагаанд жигүүрийн эрчимтэй дайралтыг эхлүүлэх боломжийг олгосон.} Rfe8 {тэмээгээ хамгаалан хар e4 дээр цохилтоор айлгасан.} 18. e5 (18. h5 {нь} g5! (18... Nxh5? {нь} 19. g4 Nxf4 20. Nxf4 Bg5 21. Nxg6! fxg6 22. Qc4+ Kf8 23. Qxc6 Rad8 24. Qxg6 Bf6 25. Nc5 Nxc5 26. e5! {-аас болоод алдаатай.} Bxe5? {гэвэл} (26... Rxe5 27. dxe5 Rxd1+ 28. Rxd1 {гээд цагаан шийдвэрлэх давуутай.}) 27. Rdf1+ Bf6 28. Rxf6+ gxf6 29. Qxf6+ Kg8 30. Rh8#) 19. Bc1 Nxe4 20. Qxe4 Qxa4 21. h6 Bf8 {гээд тодорхойгүй тоглолттой болох тул сул.}) 18... Nd5? {шаардлагатай ч буруу хариулт. Морь h6 нүдийг хамгаалан g4 дээр байх хэрэгтэй.} (18... Ng4! 19. Nc1 (19. Qxc6? {хангалтгүй.} Nf2 20. Qxd7 Rad8 21. Qc6 Rc8 22. Qd7 {хар нүүдлийн давталтаар тэнцээ хийх эсхүл} Nxh1 23. Rxh1 Qa6! 24. Rc1 Rcd8 25. Qg4 Qxa4 26. h5 b3 {гэж хожихоор тоглоно.}) 19... Qd5 {-ын дараагаар хар боломжийн хамгаалах чадвартай байрлалтай.}) 19. h5 g5 {хүчтэй цохилт оруулсан ч харын байдал муу.} ({арай илүү нь} 19... Nf8 20. hxg6 Nxg6 21. Rdf1 Qb5 22. Bc1 Rad8 23. e6 Bf6 24. Nc5 Nf8 25. exf7+ Kxf7 26. Ng3 {цагаан давуутай.}) 20. h6! g6 {h шугамыг нээх нь хард аюултай.} (20... gxf4 {гэвэл} 21. hxg7 N5f6 22. exf6 Nxf6 23. Nc5 Rad8 24. Qf5 b3 25. Rh8+ Kxg7 26. Ne6+ fxe6 27. Qxa5 Rxh8 28. Qg5+ Kf7 29. Nxf4 {гээд хожигдоно.}) ({эсхүл} 20... Nxf4? 21. Nxf4 Nf8 22. hxg7 Kxg7 23. Qxc6 Ng6 24. Nxg6 fxg6 25. Qe6 {гээд Трh7+ заналтай.}) 21. Bc1 (21. e6!? {ашигтай төвөгтэй байдалд хүргэнэ. Жишээ нь} gxf4 22. exd7 Rf8 23. Qxc6 Ne3 24. Nc5! Nxd1 25. Rxd1 Bg5 26. Rh1 b3 27. axb3 Qd2 28. Ne4 Qxe2 29. Nxg5 Qd3+ 30. Ka1 Qf5 (30... Qxd4? 31. Nxf7? Kxf7 32. Re1) 31. Ne4 Kh8 32. Qf6+ Qxf6 33. Nxf6 g5 34. Re1 a6 35. Re8 {гээд цагаан хожино.}) 21... N7b6 ({цагааныг морио солихыг тулгасан} 21... N5b6 {нүүдэл хамгаалах арай илүү боломжийг өгөхөөр.}) 22. Nc5! Bxc5 23. dxc5 b3! {гарцаагүй шаардлага.} (23... Nd7? {гэх нь} 24. e6! Rxe6 25. Nd4 Qxc5 (25... b3 26. Qxb3 Nxc5 27. Qc4 Qb6 28. Nxe6) 26. Nxe6 Qxc2+ 27. Kxc2 fxe6 28. Bxg5 {-аас болоод муу.}) (23... Na4? {-д} 24. Bxg5 Kh7 25. Rhf1 Rf8 26. Nd4 Nxc5 27. Nxc6 Qb5 28. Ne7 Nxe7 29. Bxe7 {гээд хожилтой.}) (23... Rxe5? {-д} 24. h7+ Kh8 25. Nd4 Qa4 26. cxb6 {гээд шийдэх нь энгийн.}) 24. Qxb3 (24. axb3? Nb4 25. Bxg5 N6d5 (25... Nxc2?? 26. h7+ Kg7 27. Bf6+ Kf8 28. h8=Q#) 26. Rxd5 {цагааны мад тавих оролдлогыг} Qa2+ 27. Kc1 Nxd5 28. Nf4 Rxe5 29. Nxd5 Qa1+ 30. Qb1 Qxb1+ 31. Kxb1 Rxd5 32. h7+ Kg7 33. Bf6+ Kxf6 34. h8=Q+ Rxh8 35. Rxh8 Rxc5 {гэж зогсооно.}) 24... Qxc5 25. Nd4 (25. Bxg5? Rxe5 26. Nc3 Rxg5 27. Ne4 Qe7 28. Nxg5 Qxg5 {хар сайн тоглолттой болно.}) 25... Rxe5 26. Nf3 Re2?! ({f7 хүүг хамгаалан} 26... Rf5 {гэх нь илүү.} 27. Nxg5 Qc4 {гээд бэрсүүдээ солилцоно.}) 27. Nxg5 Qe7 28. Qd3! {цагаан хар байрлалд үзүүлэх дарамтаа хүчилсэн.} (28. h7+ Kh8 29. Nxf7+ {гэхээр заналхийлсэн.}) 28... Rf8 (28... Rxg2? {нь} 29. h7+ Kh8 30. Rde1 Qd7 31. Qf3 {-аас үүдэн явахгүй.}) (28... Nb4 {-д} 29. h7+ Kh8 30. Qd8+! Rxd8 31. Rxd8+ Qxd8 32. Nxf7+ Kg7 33. Nxd8 Re8 34. Ne6+ Kh8 35. Be3 {шийднэ.}) (28... Re5 {-д} 29. Qg3! Nd7 30. Rdf1 f6 (30... Rf8 31. Nxf7! Rxf7 32. Qxg6+ Kf8 33. h7) 31. Nf3 Re2 32. Qxg6+ {илэрхий давуутай.}) 29. Rdf1! f5 {Мxf7 занал харыг ноёнгийн жигүүрийг задлахад хүргэсэн.} 30. g4 Na4 31. Qd4 {цагаан өрсөлдөгчийг ямарч сөрөг тоглолтгүй болгохыг эрмэлзсэн.} ({найдвартай нь} 31. gxf5 Qe5 (31... Qb4 32. Qb3) 32. h7+ Kh8 33. Qa3 {гэнэ.}) 31... Qe5 32. Qxe5 Rxe5 33. gxf5 gxf5 ({хэрвээ} 33... Rexf5 34. Rxf5 Rxf5? {гэвэл} 35. h7+ Kh8 36. Re1 Rf8 37. b3 Rb8 38. Ka1 Nac3 39. Bb2 Kg7 40. Rc1 {гээд хожилтой.}) 34. Nf3 Re7 35. Rfg1+ Kh7 36. Rg7+! Kh8 (36... Rxg7 37. hxg7+ Kxg7 38. Bh6+ Kf7 39. Bxf8 {найдваргүй.}) 37. Rhg1 Rfe8 38. Nh4 Rxg7 {39. Трxg7 хүлээлгүй хар буусан.}
[Event "Порто Каррас, 2011."] [White "Иванишевич"] [Black "Сулскис"] 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Nc3 c5 4. cxd5 cxd4? {Шара-Геннингийн хурц гамбит нь уламжлалт хувилбарын чухал салаа. Гамбитийг буруутгахад тийм энгийн бус ч цагаан зөв хамгаалвал өрсөлдөгч хөлөлгөөнд давуутай ч тэд гарааг хүүний илүүтэй аюулгүй байрлалтай дуусгана гэж Алехин үзсэн байдаг.} (4... exd5 {уламжлалт хувилбар.}) 5. Qa4+ ({5. Бa4+ завсарын шалаа харыг} 5. Qxd4 {-ийн хариуд} Nc6 {гэж тоглохыг хорьдог. Цааш} 6. Qd1 ({цагаан солилцооноос татгалзан} 6. Qa4 {гэвэл} exd5 7. Nf3 d4 8. Ne4 Bf5 9. Ng3 Be6 10. e4 a6 11. Bd3 Bb4+ 12. Bd2 Bxd2+ 13. Nxd2 Nf6 14. O-O O-O {гээд хар эвтэйхэн тоглолттой. (Малахов - Ванг Чен, Уси, 2008)}) 6... exd5 7. Qxd5 Bd7 (7... Be6 {бэрсээ солилцохыг санал болговол} 8. Qxd8+ Rxd8 9. e3 Nb4 10. Bb5+ Ke7 {-гийн дараагаар Смыслов} 11. Kf1! {-ийг төгсгөлд цагаанд тодорхой давууг өгөх сайн үргэлжлэл гэж үзсэн. Смыслов - Эстрин (Ленинград, 1951) нарын өрөгт} Nf6 12. Nf3 Nc2 13. Rb1 Bf5 (13... Ne4 {анхаарал татахаар.}) 14. Bd2 g5 15. Rc1 h6? (15... a6 16. Ba4 g4 {-ийн дараачаар эсэргүүцэж болохоор}) 16. e4! Nxe4 17. Rxc2 {гээд цагаан хожсон.})) 5... Bd7 (5... Qd7? {гэх нь 7. Мc7+ заналтай} 6. Nb5! {-аас үүдэн алдаатай.} Na6 7. d6! Kd8 (7... Qc6 {-д} 8. Nf3 {сайн.}) ({гэхдээ болгоомжтой нь} 7... f6) 8. Bf4 f6 9. Nf3 e5 10. Bxe5! fxe5 11. Nxe5 Qe6 12. Qxd4 Bd7 13. e4 {хүчтэй дайралттай. (Гавази - Тартаковер, Будапешт, 1929)}) 6. Qxd4 exd5 7. Qxd5 Nf6 (7... Nc6 {гэвэл} 8. Nf3 {гэж тоглолтыг үндсэн хувилбарт шилжүүлэх нь илүү.} (8. Bg5 Nf6 9. Qd2 h6 10. Bh4 (10. Bxf6 Qxf6 11. e3 O-O-O 12. O-O-O? {дараагаар Пирц - Алехин (Блед, 1931) нарын өрөгт цагаан хүчтэй дайралтад өртсөн.} ({зөв нь} 12. Nd5 Qg6 13. Ne2) 12... Bg4 13. Nd5 Rxd5! 14. Qxd5 Ba3! 15. Qb3 Bxd1 16. Qxa3 Qxf2 17. Qd3 Bg4! (17... Rd8 18. Nh3!) 18. Nf3 Bxf3 19. Qf5+ Kb8 20. Qxf3 Qe1+ 21. Kc2 Rc8 22. Qg3+ Ne5+ 23. Kb3 Qd1+ 24. Ka3 Rc5! {гээд} 25. Kb4 Qd2+! 26. Kxc5 b6+ 27. Kb5 Qa5# {болох тул цагаан буусан.}) 10... g5 11. Bg3 Bb4 12. f3 ({оновчтой нь} 12. Rd1 Qe7 13. e3) 12... Qa5 13. e4 Rd8 {хар санаачлагатай. (Волошин - Козяк, Наход, 2011)}) 8... Nf6 {-гийн дараагаар} 9. Qb3 {бэрсээ b3 ухраах нь анхаарал татахаар} Bb4 ({хөлөлгөөний} 9... Be6!? 10. Qa4 Bc5 {хувилбар илүү нь тодорхой.}) 10. Bd2 Qe7 11. e3 O-O-O 12. Be2 g5 {тэмээ c5 дээр биш b5 дээр байсан бол стандарт аргачлал үр дүн багатай.} (12... Kb8 13. O-O Na5 14. Qc2 Rc8 15. h3 Nc4 {цагаан давуугаа хадгалах ч хувилбарыг тооцох хэрэгтэй.}) 13. O-O g4 14. Nd4 h5 15. Bb5! {дайралтын хүчээ хуримтлуулсан} Bc5? ({идэвхитэй нь} 15... Bd6) 16. Rac1 Qe5 17. Nxc6 Bxc6 18. Bxc6 bxc6 19. Na4! {хар сөрөг тоглолтод амжихгүй нь илэрхий} Rxd2 20. Nxc5 Rxb2 21. Qxf7 Rd8 22. Na4 Rd6 23. Nxb2 Qxb2 24. Qxa7 {гээд хар буусан. (Дреев - Грищенко, Ольгинка,2011)}) 8. Qd1 (8. Qxb7 {хэтэрхий эрсдэлтэй.}) (8. Qb3 {-д} Na6 9. Bf4 Nc5 10. Qc2 Rc8 11. e3 Qa5 12. Nf3 Na4 {идэвхийтэй тоглолттой. (Валлен - Трефферт, Бишвиллер, 1998)}) 8... Nc6 9. Nf3 Bc5 (9... Qb6 {нүүдэл ч байдаг.}) 10. e3 Qe7 {хар холдоо сэлгээд өрсөлдөгчийг богино сэлгээ хийсний дараа ноёнгийн жигүүрт хүүний довтолгоо хийхээр төлөвлөсөн.} 11. Be2 O-O-O 12. O-O g5 {урьдчилан сэргийлэлт хийлгүй дайрсан} (12... Kb8 {ноёноо урьдчилан b8 -д шилжүүлбэл цагаан} 13. a3 g5 14. b4 Bb6 15. b5 Ne5 16. Nd4 Neg4!? ({16. ... Мeg4 нь} 16... Bc8 17. a4 Bc7 18. Bd2 Neg4 19. g3 h5 20. a5! {цагаан санаачлагатай болох хувилбараас илүү. (Лалич - Руссек-Либни, Линарес, 1998)}) 17. Qb3 Qd6 18. Nf3 Be6 19. Qb2 {гээд хар хүүний бүрэн төлөөсгүй.}) 13. b4!? {цагаан хүүг буцаан өгөн b шугамыг дайралтад нээсэн.} ({өөрөөр} 13. Nd4 {гэвэл} g4 (13... h5?! {сул} 14. a3 g4 15. b4 Bd6 16. Ncb5 Bb8 17. Bb2 Ne4 18. Qc2 {Новотельнов - Спасский, ЗХУ-ын аварга, 1956}) 14. b4! (14. a3 {гэвэл} Qe5 15. b4 Nxd4 16. bxc5 Nf3+! {гээд хар бүрэн боломжийн тоглолттой. (Борисенко - Спасский, Ленинград, 1954)}) 14... Bxb4 15. Qb3 Nxd4 16. exd4 Be6 17. Qb2 Nd5 18. Nxd5 Bxd5 ({эсхүл} 18... Rxd5 19. Bf4 Bd6 20. Bxd6 Qxd6 21. Rfb1 b6 22. a4 {цагаан дарамттай. Прудникова - Войска, Азов, 1990}) 19. Bf4 Bd6 20. Bxg4+ Kb8 21. Rfe1 Qf6 {Риц - Даурэлл, цахим шуудангаар, 1997} 22. Be5! {-ын дараагаар цагаан материалийн давуугаа ашиглах бүх боломжоо хадгална.}) 13... Bxb4 14. Nb5!? {b2 дээр тэмээ гарахаас өмнө цагаан түүнд диагоналийг чөлөөлөн төвийн d4, e5 нүднүүдэд нөлөөллийг хүчилсэн.} (14. Qc2 g4 15. Nd4 Nxd4 16. exd4 Kb8 17. Bf4+ Ka8 18. Nb5 Bxb5 ({оновчтой нь} 18... Nd5!) 19. Bxb5 Rxd4 20. Be3 Rdd8 21. Rac1 Bd6 22. Qa4 Bb8 23. Rfe1 Qd6 24. g3 h5? (24... Nd5 {нүүдлээр тэсч болохоор} 25. Rc6 {гэвэл} Qb4 {гээд хар ялагдана.}) 25. Rc6! Qe5 26. Ra6! Rd4 27. Qxd4 {гээд хар буусан. (Каспаров - Нецер, Кольмар, 1998)}) (14. Qb3 Be6 15. Qb2 Nd5 16. Nxd5 Bxd5 17. Rd1 Be4 18. Bd2 Ba3 19. Qb3 g4 20. Nd4 Nxd4 21. exd4 h5 22. Bf4 Bd6 23. Qe3 {цагаан илүү боломжтой. (Бриттнер - Кетт, Сент-Винсент, 2005)}) (14. Bb2 g4 15. Nd4 {хамгийн ихээр тохиолддог.} (15. Nh4 {сул} Rhg8 16. Qc2 Kb8 17. Rab1 Rg5 18. Ba1 Rc5 19. Rfd1 Rc8 {хар санаачлагатай. (Комленович - Бахамонде, Севилья, 2008)}) 15... Bxc3 16. Bxc3 Ne4 17. Rc1 Kb8 18. Bxg4 f5 19. Bxf5?! {цагаан давуугаа алдана.} ({илүү нь} 19. Bf3) 19... Nxc3 20. Rxc3 Bxf5 21. Rxc6 Rhg8 22. g3 Bh3 23. Rc3 Bxf1 24. Qxf1 {гээд тэнцүүхэн. (Коробов - Приходько, Санкт-Петербург, 2011)}) 14... Ne4 ({Круш - Капнисис, Оропеса-дель-Мар, 1999 нарын өргийн} 14... Kb8 15. Bb2 g4 16. Nfd4 {хувилбар анхаарал татахаар. Энд} Rhg8 17. Rc1 a6 18. a3 Bc5 19. Qc2 Rg5 20. Nb3 Bb6 21. N5d4 Rc8 {нь хард хангалттай тоглолтыг өгнө.}) 15. Qc2 Kb8 16. Bb2 Rhe8 17. Ne5! {цагаан төвийн хурцадмал асуудлыг үгүй хийх боломжийг өгсөн ауиллагаа.} Nxe5 18. Qxe4 {19. Тxe5+ Бxe5 20. Бxb4 гэж бод хожихоор заналхийлсэн.} Bc5 19. Rfd1 (19. Qxh7 {эрсдэлтэй нүүдлийн дараагаар} a6 20. Nd4 Ng6 21. Bc4 Ne5 22. Bb3 Rh8 23. Qc2 Rc8 {гээд хар боднууд идэвхитэй байрлана.}) 19... f6 20. Rac1 Bc6 21. Qf5 Rxd1+ {тэрэгний солилцоогоор хар аюултай цагаан тэргийг e шугамаас зайлуулна.} (21... Bd7 {дараагаар} 22. Qb1 Rc8 23. Nd4 Bxd4 24. Bxd4 Ba4 25. Re1 Bc6 26. h3 {гээд давуугаа хадгална.}) 22. Rxd1 a6 23. Nd4 Bd7 24. Qb1 Ng4?! {тэмээг дэмжсэнээр цагаан идэвхитэй байршилд шилжисэн.} ({оновчтой нь} 24... Ba4 25. Rc1 Rc8) 25. Bf3 Ne5 26. Bd5 Ba4 27. Rc1 Rc8 28. Nf5 ({бүр хүчтэй нь өрсөлдөгчийн хүүг устгах} 28. Ne6! Bb4 ({эсхүл} 28... Bd6?! 29. Rxc8+ Kxc8 30. Bxe5 Bxe5 31. Qb6 Bd6 32. Bxb7+!) 29. Rxc8+ Kxc8 30. Bxe5 fxe5 31. Qf5 {32. Мc4+ заналтай.} Bb5 32. Nxg5+ Kb8 33. Nxh7 {хувилбар байсан.}) 28... Qd7 29. Qe4 {цагаан төвд бүрэн ноёрхон хүү хожсон.} Bb5 30. Bxe5+ fxe5 31. Qxe5+ Ka7 ({илүү нь} 31... Ka8) 32. Nd4! Bd6 (32... Bxd4 {-ийн дараагаар бэрс d4 -д шалаатай орж ирнэ.} 33. Qxd4+ Kb8 34. Rxc8+ Qxc8 35. h3) 33. Nxb5+ Qxb5 34. Qd4+ Rc5 35. g3 Qb4!? 36. Rxc5 ({тактикийн нөөцөө} 36. Qxb4?? Rxc1+ 37. Kg2 Bxb4 {ашиглан хар өөр хөлийн тэмээнүүдтэй төгсгөлд аврал хайна. Гэхдээ тэдний ноён ноёнгийн жигүүрээс хэт хол байрласан тул өөрийн хүүнүүддээ туслахаар ирж чадахгүй.}) 36... Qxc5 37. Qxc5+ Bxc5 38. Kg2 b5 39. Kf3 Kb6 40. Kg4 h6 41. Kh5 Bf8 42. f4! {нүүргүй хүүнүүдийн хос үүсгэсэн.} Kc5 43. Bg8 gxf4 44. gxf4 a5 45. Kg6 a4 46. h4 {хар тэмээ эрт орой хэзээ нэгэн цагт f8 нүдийг орхин h6 хүү хамгаалалтгүй үлдэхийг тооцон цагаан бас нэг нүүргүй хүү болох хүүгээ түлхсэн.} b4 47. h5 Kc6 48. e4 Kd7 49. e5 b3 {сүүлийн боломж.} (49... Ke8 50. f5 Ke7 51. f6+ Ke8 52. e6 b3 53. axb3 axb3 54. Bf7+ Kd8 55. e7+ Bxe7 56. fxe7+ Kxe7 57. Bxb3 Kf8 58. Kxh6 Ke7 59. Kg7 {гээд хожилтой.}) 50. axb3 a3 51. b4 Bxb4 52. Kxh6 Bd2 53. Kg5 Ke7 54. Bb3 Kf8 55. Kg4 Bc3 56. Kf5 Bd2 57. Ke4 Kg7 58. f5 Bg5 59. Kf3 Bd8 (59... Kh6 {гэвэл} 60. f6) 60. Kg4 Be7 61. h6+! {гээд хар буусан.} Kxh6 62. f6 Bd8 63. Kf5 Kh5 64. e6 {гээд найдваргүй.}
тэгшитгэлийг бод.
хязгаарыг бодоорой.