Гурвалжин, дөрвөн өнцөгт, олон өнцөгт, тойрог, дугуй, секторийн хэмжээсүүдийг олох томьёонууд
Дурын гурвалжин
(a, b, c - талууд, α, β, γ - талуудын эсрэг орших өнцгүүд, p - хагас периметр, R - багтаасан тойргийн радиус, r - багтсан тойргийн радиус, S - талбай, ha- a - талд буулгасан өндөр)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.1.1 |
Нэг тал өндрөөр |
|
15.1.2 |
Хоёр тал тэдгээрийн хоорондох өнцгөөр |
|
15.1.3 |
Героны томьёо |
|
15.1.4 |
Багтсан тойргийн радиус |
|
15.1.5 |
Багтаасан тойргийн радиус |
|
15.1.6 |
Нэг тал гурван өнцгөөр |
|
15.1.7 |
Косинусын теорем |
|
15.1.8 |
Синусын теорем |
|
Тэгш өнцөгт гурвалжин
(a, b - катетууд, c - гипотенуз, ac, bc- гипотенуз дээрх катетуудын проекц)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.2.1 |
Катетуудаар талбайг олох |
|
15.2.2 |
Гипотенуз ба түүнд буулгасан өндрөөр |
|
15.2.3 |
Багтсан тойргийн радиус |
|
15.2.4 |
Багтаасан тойргийн радиус |
|
15.2.5 |
Пифагорын теорем |
|
15.2.6 |
Катетууд ба гипотенузэд буулгасан өндрийн харьцаа |
|
15.2.7 |
Катет гипотенузын харьцаа |
|
15.2.8 |
Катет гипотенузын харьцаа |
|
15.2.9 |
Катетыг олох |
|
Адил хажуут гурвалжин
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.3.1 |
Талбай |
|
15.3.2 |
Багтсан тойргийн радиус |
|
15.3.3 |
Багтаасан тойргийн радиус |
|
Гүдгэр дөрвөн өнцөгт
(d1 , d2 - диагналууд, - диагнал хоорондын өнцөг, a, b - хамар талууд, α - хамар талуудын хоорондын өнцөг, ha- a- талд буулгасан өндөр S - талбай)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.4.1 |
Дурын дөрвөн өнцөгт |
|
15.4.2 |
Паралелграм |
|
15.4.3 |
Ромб |
|
15.4.4 |
Тэгш өнцөгт |
|
15.4.5 |
Квадрат |
|
Трапец
(a, b - сууриуд, h - суурь хоорондын зай, l - дундаж шугам)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.4.6 |
Трапецын дундаж шугам |
|
15.4.7 |
Трапецын талбай |
|
Багтаасан олон өнцөгт
(p - хагас периметр, r - багтсан тойргийн радиус)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.4.8 |
Олон өнцөгтийн талбай |
|
Зөв олон өнцөгт
(an - зөв n өнцөгтийн тал, R - багтаасан тойргийн радиус, r - багтсан тойргийн радиус)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.4.9 |
Талууд |
|
15.4.10 |
Талбай |
|
Тойрог
(r - радиус, C - тойргийн урт, S - дугуйн талбай)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.4.11 |
Тойргийн урт |
|
15.4.12 |
Дугуйн талбай |
|
Сектор
(l - сектороор хязгаарлагдсан нумын урт, n0 - төв өнцгийн градус хэмжээ, α - төв өнцгийн радиан хэмжээ)
Дугаар |
Тодорхойлолт |
Томьёо |
15.4.13 |
Нумын урт |
|
15.4.14 |
Секторын талбай |
|