Хувьсагч бүр тодорхой контекст эсхүл харагдах бүсдээ хүчинтэй. Энэ контекстийн гадна хувьсагч байхгүй болно.

Төрөл бүрийн контекстүүд байдаг.

• Классийн контекст. Классийн түвшинд тодорхойлогдсон хувьсагчид энэ классийн дурын аргад хүчинтэй. Эдгээрийг глобал хувьсагид эсхүл талбарууд гэж бас нэрлэдэг.
• Аргын контекст. Аргын түвшинд тодорхойлогдсон хувьсагчдийг локал гэх бөгөөд зөвхөн тухайн арга дотроо хүчинтэй. Өөр аргад хувьсагчид хүчингүй. Байхгүй гэсэн үг.
• Кодийн блокийн контескт. Блокийн кодийн түвшинд тодорхойлогдсон хувьсагчид бас локал бөгөөд зөвхөн тухайн блокдоо хүчинтэй (харагдана). Өөрийн блокийн гадна тэд хүчингүй.

Өмнөх хичээлүүдэд int, byte, double, string, object гэх мэтийн өгөгдлийн төрлүүдийг үзсэн. Үүний зэрэгцээ структур, тооллого /enum/, класс зэрэг нарийн төрлүүдийг ч үзсэн. Энэ бүх төрлүүдийг утгын төрлүүд (утгатай төрлүүд ч гэж бас нэрлэдэг) (value types) ба холбоосын төрлүүд (reference types) гэсэн ангилалд хувааж болно. Эдгээрийн ялгааг ойлгох нь чухал.

Классаас гадна бүтэц буюу структур нь C# -д өөрийн өгөгдлийн төрлийг үүсгэх бас нэгэн арга. Хэлний int, double гэх мэтийн энгийн төрлүүд ч үнэн хэрэгтээ структураар илэрхийлэгддэг.

Структурийн тодорхойлолт

Структурийг тодорхойлохдоо struct түлхүүр үгийг ашиглана.

struct структурийн_нэр
{
    // структурийн элементүүд
}

struct үгийн ард структурийн нэрийг өгөөд цааш хаалтанд структурийн элементүүд талбар, арга гэх мэтийг байршуулдаг.

C# хэл дээрх програмийн оролтын цэг Main арга байдаг. Яг энэ аргаас C# дээрх програм биелэгдэж эхэлдэг тул програм заавал Main аргатай байх ёстой. Гэтэл Visual Studio 2022  

// See https://aka.ms/new-console-template for more information
Console.WriteLine("Hello, World!");

кодтой консол програмийг үүсгэдэг.

Хүмүүс ОХП -ийн аргачлалыг дэмждэг хэлийг ашигласан бол энэ парадигмаар кодлоод байна гэж буруу бодох гээд байдаг. C# -ийн дотоод сангууд бүгд ОХП -д дээр суурилан ажилладаг тул таны код энэ аргачлалаар бичигдээд байгаа юм шиг харагдаж магадгүй. Обьект гэдэг нь өөртөө өгөгдөл, аргуудыг агуулсан кодлогч үүсгэх өгөгдлийн төрөл. Түүнээс ямар нэгэн супер зүйл ердөө биш. C# -ийн өгөгдлийн суурь төрлүүд ч бас классаас үүсдэг обьектууд. Үүний ижлээр асуудлыг эвтэйхэн, амар шийдэх боломжийг ОХП бидэнд олгож байгаа юм. Түүгээр ч зогсохгүй C# -ийн өгөгдлийн суурь төрлүүдийн классуудыг ч өөрийн хүссэнээр удирдах боломжийг өгдөг.

Байгуулагч үүсгэх

Классууд ба обьектууд хичээлд обьектыг үүсгэхдээ анхдагч байгуулагчийг ашигласан. Гэхдээ бид өөрийн байгуулагч аргыг тодорхойлж болно. Байгуулагч обьектын инициализацийг хийдэг. Хэрвээ класст байгуулагчийг тодорхойлон өгвөл анхдагч байгуулагч байхгүй болно.

Өмнөх хичээлүүдээр бид өгөгдлийн төрлүүд, үйлдлүүд, цикл, нөхцөлт бүтэцүүд, массив, арга гээд C# програмчлалын хэлний суурь ойлголтуудыг үзсэн. C# бол бүрэн хэмжээний обьект хандлагат хэл. ОХП -ийн аргачлал орчин үед маш өргөн дэлгэрсэн тул өргөн дэлгэрсэн програмчлалын хэлүүд бүгд энэ парадигмийг дэмждэг. Энгийнээр ОХП -нь програмийг өөр хоорондоо харилцан холбогдож ажиллах обьектууд байдлаар зохиох аргачлал юм. Цаашид програмчлалын илүү нарийн ойлголтуудыг судлаж эхлэх учраас өмнөх хичээлүүдийг үзсэн байхыг зөвлөе.

Програмчлалын C# хэлэнд өгөгдлийн энгийн төрлүүдээс гадна enum буюу дурдах /тоолох/ гэсэн төрөл бий. enum төрөл логик холбоотой тогтмолуудаар илэрхийлэгдэнэ.

Төрлийг enum оператороор зарладаг.

enum нэр
{
    // тоологын утгууд
    утга1,
    утга2,
    .......
    утгаN
}

enum араас тооллогын нэрийг өгнө. Дараа нь хаалтанд таслалаар тусгаарлан тооллогын утгууддыг тогтмолуудыг бичнэ.

switch/case бүтэц илэрхийллийн утгыг утгуудын багцтай харьцуулан утга тохирсон бол тодорхой кодийг биелүүлдэг.

switch бүтцийн албан ёсны тодорхойлолт

switch (илэрхийлэл)
{
    case утга1:
        илэрхийллийн утга утга1-тэй тохирох үед ажиллах код
        break;
    case утга2:
        илэрхийллийн утга утга2-тэй тохирох үед ажиллах код
        break;
    //.............
    case утгаN:
        илэрхийллийн утга утгаN-тэй тохирох үед ажиллах код
        break;
    default:
        илэрхийллийн утга утгуудын багцад байхгүй үед ажиллах код
        break;
}

switch түлхүүр үгийн араас хаалтад харьцуулах илэрхийллийг өгнө.

Өөр функцийн дотор тодорхойлогдсон функцийг локал функц гэдэг. Локал функц тухайн аргын хүрээнд хийгдэх үйлдлүүдийг агуулдаг. Локал функцийг ойлгохын тулд хоёр тоон массивийн нийлбэрийг харьцуулах Compare аргыг

void Compare(int[] numbers1, int[] numbers2)
{
    int numbers1Sum = 0;
    int numbers2Sum = 0;

    foreach (int number in numbers1)
        numbers1Sum += number;

    foreach (int number in numbers2)
        numbers2Sum += number;

    if (numbers1Sum > numbers2Sum)
        Console.WriteLine("numbers1 массивийн тоонуудын нийлбэр их");
    else
        Console.WriteLine("numbers2 массивийн тоонуудын нийлбэр их");
}

int[] numbers1 = { 1, 2, 3 };
int[] numbers2 = { 3, 4, 5, 6, 7 };

Compare(numbers1, numbers2);

гэж тодорхойльё.

Өөрөө өөрийгөө дуудах функцийг рекурсив (recursion) гэж нэрлэдэг. Рекурсивийг мэдээлэл зүйн үндсэн ойлголтуудын нэг гэж үздэг. Асуудлын шийдлийн энэхүү арга нь математик индукцтэй төстэй. Өөрөөр хэлбэл функц өөрийгөө дуудахын тулд эхлээд функцийг өөр утгатайгаар дуудсан үр дүнг авсан байх хэрэгтэй болдог.
Функц өөрөө өөрийгөө дуудах ажиллагаа програмчлалын ихэнх хэлүүдэд байдаг тул ухагдхууныг ойлгон хэрэгжүүлж сурсан байх хэрэгтэй. Рекурсивийн (recursion) хэрэгжүүлэлтийг тодорхой шийдлүүд дээр харцгаая.