Өгөгдлийн төрлүүд хичээлд төрлүүд ямар утгууд авах, санах ойд хичнээн байт эзэлдэг Арифметик үйлдлүүд хичээлээр төрлүүдэд ямар үйлдлүүдийг хийх талаар үзсэн. C# хэл хатуу төрөлжилттэй хэл тул өгөгдлийн төрлүүд, тэдгээрийн хөрвүүлэлтийг сайн ойлгох хэрэгтэй. Төрлийн хувиргалтууд голдуу нэмэх үйлдлийн үед үүсдэг тул төрөл бүрийн өгөгдлүүдэд нэмэх үйлдлийг хийхийг үзье.

byte a = 4;
int b = a + 70;

Утга олгох үйлдэлд хоёр операнд оролцох бөгөөд зүүн операнд зөвхөн өөрчлөгдөж болох илэрхийлэл байх ёстой. Жишээ нь хувьсагч. C# -д бусад програмийн хэлүүдэд байдаг утга олголтын (=) суурь үйлдэл байдаг бөгөөд үйлдэл баруун операндийн утгыг зүүн операндад олгдог.  Жишээ нь

int number = 23;

Дээрх мөр number хувьсагчид 23 утгыг олгож байгаа. Энд number хувьсагч зүүн операнд буюу оролцогч.

Битийн үйлдлүүд онцгой үйлдлийн ангилал. Үйлдлүүд тоонуудын бит бүр дээр хийгддэг. Ийм учраас тоонуудыг хоёртын системд авч үздэг. Жишээ нь 2 хоёртын системд 10 бөгөөд хоёр биттэй харин 7 - 111 гээд гурван битээр илэрхийлэгдэнэ.

Жич: Програмийн код бичиж сурахын тулд тооллын системийн ерөнхий ойлголтыг сайн ойлгосон байхыг зөвлөе. Ухагдхуун тийм ч төвөгтэй биш тул тооллын системийн талаар интернетээд судлан мэдээрэй.

C# -д бусад програмчлалын хэлүүдэд хэрэглэгдэг ихэнх операторуудыг ашигладаг. Үйлдэл гэдэг нь оролцогчид (операндууд) дээр тодорхой үйлчлэл хийхийг хэлнэ. Оролцогчоор хувьсагч эсхүл ямар нэгэн утга (жишээ нь тоо) байж болно. Үйлдэл нэгдмэл (унар) буюу нэг оролцогч (операнд) дээр, бинар буюу хоёр оролцогч дээр, тернар буюу гурван оролцогчийнх гэж байдаг.

Мэдээллийн технологийн салбарын хөгжлийг дагаад кодлогчийн хэрэгцээ жилээс жилд өссөөр байна. Програмийн кодлогч болоход туслах зорилгоор сайтад орчин үед өндөр эрэлттэй байгаа хэлүүдийн хичээлүүдийг цувралаар оруулсаар байх болно. Аливаа зүйлийг сурах суурь бол таны хүсэл эрмэлзлэл гэдгийг Суралцах хир хэцүү вэ? нийтлэлийг уншаад эргэцүүлэн бодоорой.

Хичээлээр консолоос өгөгдөл оруулах, консолд өгөгдлийг үзүүлэхийг судлах болно.

Консолийн гаралт

Өмнөх хичээлүүдэд консолд мэдээлэл үзүүлэхдээ компиляторын Console.WriteLine аргыг хэрэглэсэн. Хэрвээ консолд мэдээллийг гаргах хэрэгтэй түүнийг Console.WriteLine аргад дамжуулах хэрэгтэй. Жишээ нь төслийн Program.cs файлд

string hello = "Сайн уу Монгол";
Console.WriteLine(hello);
Console.WriteLine("C# -д тавтай морил!");
Console.WriteLine("Баяртай Монгол...");
Console.WriteLine(24.5);

командуудыг (statement) өгөөд төслийг ажлуулбал консолд

гэж харуулна.

Програмчлалын бусад хэлүүдийн адилаар C# -д хувьсагчийг үүсгэхэд ашиглах өөрийн өгөгдлийн төрлүүд бий. Өгөгдлийн төрөл обьект авч болох, обьектод хэрэглэж болох үйлдлүүдийн өгөгдлийн дотоод илэрхийлэл, утгын олонлогийг тодорхойлдог тул өгөгдлийн төрлүүдийг маш сайн ойлгон зөв хэрэглэж сурах нь програмийн код бичихид маш чухал зүйл гэдгийг сануулъя.

Литерал нь өөрчлөгдөхгүй утгыг илэрхийлнэ. (хааяа тэдгээрийг тогтмолууд гэж ч нэрлэдэг.) Литералуудыг хувьсагчид утгаар өгч болдог. Логик, бүхэл тоон, бодит тоон, тэмдэгт, мөрийн литералууд байж болно. null түлхүүр үг тусдаа литералийг илэрхийлнэ.

Логикийн литералууд

true (үнэн), false (худал) гэсэн хоёр логик тогтмол бий.

Console.WriteLine(true);
Console.WriteLine(false);

Програмд өгөгдөл хадгалахдаа хувьсагчийг ашигладаг. Хувьсагч нь тодорхой төрлийн утгыг хадгалж буй санах ойн нэрлэгдсэн хэсэг юм. Хувьсагч төрөл, нэр, утгатай байна. Хувьсагчид ямар төрлийн өгөгдөл хадгалахыг төрөл тодорхойлдог. Ямарч хувьсагчийг ашиглахын өмнө тодорхойлох хэрэгтэй. Хувьсагч тодорхойлох /зарлах/ бичлэгийн дүрэм

төрөл хувьсагчийн_нэр;

байна. Эхлээд хувьсагчийн төрөл дараа нь түүний нэр. Дараах шаардлагыг хангасан дурын нэрээр хувьсагчийг нэрлэж болно.

C# хэл дээрх бүх програмийн код .cs өргөтгөлтэй файлд агуулагдана. Visual Studio -гоор үүсгэсэн төсөлд анхдагчаар Program.cs нэртэй нэг файл л үүснэ.  

Програмыг ажлуулахад анхдагчаар Program.cs файл ажилладаг. Шаардлагатай бол төсөлд C# -ийн бусад файлуудыг нэмж болно.

Боловсруулагчид C# дээр програм зохиохдоо голдуу Visual Studio эсхүл ямар нэгэн JetBrains компаний Rider мэтийн IDE (integrated development environment) боловсруулалтын хэрэгслийг ашигладаг. Гэхдээ бүхий л IDE -нууд боловсруулалтын ажиллагааг хөнгөвчилж өгдөг ч програм үүсгэх ажиллагааны олон жижиг зүйлүүдийг цаанаа хийдэг. Үнэн хэрэгтэй бид зөвхөн .NET CLI -ийн боломжийг ашиглан боловсруулалтын орчингүйгээр ажиллах боломжтой.