Хичээлээр хасах үйлдэлд оролцогчдийн өөрчлөлт ялгавар буюу үр дүнд хэрхэн нөлөөлөх талаар авч үзье. Нийлбэр, ялгаварын гишүүдийн өөрчлөлт цаашдаа алгебрийн илэрхийллийн адитгал хувиргалтын суурь болдог тул ухагдхууныг сайн ойлгон, тогтоож авахыг зөвлөе. Математикт холбоогүй ойлголт, дүрэм гэж байдаггүй учраас бүгдийг эхнээс нь нухацтай судлан ойлгож хэрэглэж сурах хэрэгтэй. Нэмэх, хасах үйлдлийн гишүүдийн өөрчлөлтийн дүрмүүд энгийн мэт санагдаж болох ч эдгээр дүрмүүд алгебрийн илэрхийлэл, тэгшитгэл, тэнцэтгэл биш гээд бүх л зүйлд хүчинтэй байдаг.

Хасах үйлдэлд нэмэх үйлдлийнх шиг байр солих, бүлэглэх гэх мэт дүрмүүд байдаггүй тул үйлдлийг цээжээр хийхэд сурагчдад эхний үедээ хүндхэн байж болох талтай. Хасах үйлдэл бүрд баганаар хасах аргыг ашиглаж болох ч цаас, харандаа, үзэг гээд зүйлүүд хэрэгтэй болно. Иймээс цөөн оронтой тоонуудын хасах үйлдлийг цээжээр хийхэд ашигладаг аргачлалуудын талаар авч үзье.

Нийлбэрээс тоог, тооноос нийлбэрийг хасах нь энгийн үйлдэл ч гэлээ математикт эхлэн суралцаж байгаа хүүхдүүдэд үйлдлийн мөн чанар, утгыг зөв ойлгуулах нь их чухал. Хамгийн гол зүйл бол арифметик үйлдэлд оролцогчид, үйлдлийн үр дүнгүүдийн нэршлүүдийг эхнээс нь сайн тогтоолгон цээжлүүлэх хэрэгтэй. Цаашдаа математикийн бодлогын нөхцөл зөвхөн тогтсон нэршлүүдээр тодорхойлогддог тул тэдгээрийг тогтоогоогүй сурагчид нөхцлийг ойлгохгүйгээс болон математикийн хичээлд дургүй болох хандлагатайг сануулъя.

Нэг оронтой тоонуудын хасах үйлдлийг нэмэх хүснэгтийг ашиглан хийж болно. Харин олон оронтой тоонуудын хасах үйлдэлд нэмэх үйлдлийн байр солих, нэгтгэх хуулиудыг ашиглах боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл хасах үйлдэлд нэмэх үйлдлийнх шиг тодорхой хууль байдаггүй. Иймээс олон оронтой тоонуудын хасах үйлдлийг баганаар хасах аргачлалаар хийдэг.

Геометрийн бодлогод хамгийн ихээр тохиолддог, олон төрлийн бодлогод шинж чанаруудыг ихээр ашигладаг дүрс бол тэгш өнцөгт гурвалжин.

Тодорхойлолт. Аль нэг өнцөг нь тэгш буюу 90 градустай тэнцүү гурвалжинг тэгш өнцөгт гурвалжин гэнэ.
Гурвалжны 90 градусийн эсрэг орших талыг гипотенуз, нөгөө хоёр талыг катет гэнэ.

Тооны хуваагдах шинж гэдэг нь хуваах үйлдлийг хийхгүйгээр тоо хуваагчид үлдэгдэлгүй хуваагдах эсэхийг тогтоох аргачлал буюу тооны өөрийн шинж юм. Хуваагдах шинжийн бодлого шалгалт, шүүлэгт орж ирэх нь элбэг тул шинжүүдийг бүгдийг сайн ойлгон цээжлэх хэрэгтэй.

Нийлбэрт нэмэх үйлдлийн үр дүн мэдэгдэхгүй байхад нийлбэрийг хэрхэн олох аргыг судлан сураад байгаа. Тэгвэл нийлбэрийн нэг бүрдүүлэгч буюу нэмэгдхүүн мэдэгдэхгүй байвал яах вэ? гэсэн асуулт зүй ёсоор гарч ирнэ.

Тоонуудын нэмэх үйлдэл ашигладаг аргачлалуудын талаар авч үзье.

Нэг оронтой тоонуудыг нэмэх

Нэг оронтой тоонуудын нийлбэрийг олохдоо

нэмэх хүснэгтийг ашиглан хийдэг. Дээрх хүснэгтийг 1 -ээс 9 хүртэлх дурын хоёр тооны нийлбэр болон хасагдагч нь 18 тай тэнцүү буюу бага хасагч нь 1 -ээс 9 хүртэлх тоонуудын ялгаварыг олоход ашиглана.

Нийлбэр дэх бүрдүүлэгчдийг нэгтгэн нэмэх дүрэм -ийг үндэслэн дараах хоёр дүрэм гарч ирдэгийг хичээл үзье.

Нийлбэрийн дүрэм, шинжүүдийг маш сайн ойлгон, ашиглаж сурах нь цаашид илэрхийллийн хувиргалт, хялбарчлалд их хэрэгтэй.

Нэмэгдхүүнүүдийн байрыг сэлгэх, нэгтгэх, бүлэглэх дүрмүүд нийлбэрийн тооцоог хялбар болгоход голлон ашиглагддаг бол нэмэгдхүүний өөрчлөлтөөр нийлбэрийг өөрчлөх шинж нь илэрхийллийг хялбарчлах, адитгал хувиргалтын суурь болдог. Иймээс хичээлийн материалыг сайтар судлан ойлгон авахыг хичээгээрэй.