XIX зууны Английн алдартай шатарчин Бердийн нэрийг авсан энэ гараа нь голланд хамгаалалтыг анхдагч байдлаар тоглох гэсэн оролдлого. Гараа сонирхолтой тоглолтод хүргэдэг ч эхний нүүдлээр үндэслэгдэх гарааны хууль ёсны давууг авах бага боломжийг өгдөг. Иймээс Бердийн гарааг ховор хэрэглэдэг.

Шатрын тоглолтод хар тал хэрэглэдэг олон төрлийн хуучин энэтхэг байгуулалт эртнээс орж ирсэн хэдий ч цаг хугацааны явцад зарим өөр гараануудын адилаар илүү темптэйгээр хуучин энэтхэг хамгаалалтаар цагаан тоглох санаа үүссэн. Өнөө цагт хуучин энэтхэг гараа гарааны давууд тэмүүлэхгүйгээр хэдийгээр нарийн ч тэнцүүхэн тоглолтыг хүссэн шатарчдын дунд ихээхэн өргөн дэлгэрсэн.

Шатрын тоглолтод хар тал хэрэглэдэг олон төрлийн хуучин энэтхэг байгуулалт эртнээс орж ирсэн хэдий ч цаг хугацааны явцад зарим өөр гараануудын адилаар илүү темптэйгээр хуучин энэтхэг хамгаалалтаар цагаан тоглох санаа үүссэн. Өнөө цагт хуучин энэтхэг гараа гарааны давууд тэмүүлэхгүйгээр хэдийгээр нарийн ч тэнцүүхэн тоглолтыг хүссэн шатарчдын дунд ихээхэн өргөн дэлгэрсэн. Энэ удаад гарааны 2, 3 -р хувилбаруудыг орууллаа. Өмнөх хичээлд гарааны 1-р хувилбарыг нийтэлсэн болно.

XX -р зууны эхээр Словакийн их мастер Рихард Рети боловсруулсан жигүүрийн төрөлд ордог гараа. Цагаан төвийн нүднүүдэд бодоор дарамтыг үүсгэн тэдгээрт хяналт тогтоохыг эрмэлзэнэ. Ихэнх хувилбарт нэг эсхүл хоёр тэмээгээ их диагоналд байршуулалтыг хэрэглэдэг. Гараа нүүдлүүдийн дараалал солигдох, өнгө нь солигдсон өөр гараанд шилжих зэрэг шинж чанартай. Гарааны онол болон практикийн боловсруулалтад М.Ботвинник, В.Смыслов нарын мастерууд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан.

XX -р зууны эхээр Словакийн их мастер Рихард Рети боловсруулсан жигүүрийн төрөлд ордог гараа. Цагаан төвийн нүднүүдэд бодоор дарамтыг үүсгэн тэдгээрт хяналт тогтоохыг эрмэлзэнэ. Ихэнх хувилбарт нэг эсхүл хоёр тэмээгээ их диагоналд байршуулалтыг хэрэглэдэг. Гараа нүүдлүүдийн дараалал солигдох, өнгө нь солигдсон өөр гараанд шилжих зэрэг шинж чанартай. Гарааны онол болон практикийн боловсруулалтад М.Ботвинник, В.Смыслов нарын мастерууд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан. Хичээлээр гарааны жишээ өргүүдийг харцгаая.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг.

Жич: Шатарт суралцах үндэс бол гарааны онолын мэдлэг. Сайтад өнөө цагт хамгийн ихээр тоглодог бүх гарааны хичээлүүд нийтлэгдсэн тул үзэж судлахыг зөвлөе.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг.

Жич: Шатарт суралцах үндэс бол гарааны онолын мэдлэг. Сайтад өнөө цагт хамгийн ихээр тоглодог бүх гарааны хичээлүүд нийтлэгдсэн тул үзэж судлахыг зөвлөе.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг.

Жич: Шатарт суралцах үндэс бол гарааны онолын мэдлэг. Сайтад өнөө цагт хамгийн ихээр тоглодог бүх гарааны хичээлүүд нийтлэгдсэн тул үзэж судлахыг зөвлөе.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг.

Жич: Шатарт суралцах үндэс бол гарааны онолын мэдлэг. Сайтад өнөө цагт хамгийн ихээр тоглодог бүх гарааны хичээлүүд нийтлэгдсэн тул үзэж судлахыг зөвлөе.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг.

Санамж. Шатарыг сайн тоглож сурахад гарааны онолын мэдлэг маш чухал тул та өөрийн тоглолтын ур чадвараа дээшлүүлэхийг хүсвэл гараануудыг судлахаас өөр аргагүй. Сонирхогчид эхний нүүдлүүдэд алдаа хийн өргийн хувь заяаг шийдэх тохиолдол элбэг байдгийг та сайн мэдэх байх. Энэ бол гарааны мэдлэг муугаас болж байгаа хэрэг. Гарааг судлахад та заавал сургалтанд хамрагдах албагүй. Гарааны хичээлүүдийг сайн судлаад тоглолтдоо хэрэглэн алдаа оноогоо дүгнээд явахад болно. Бүр мэрэгжлийн хэмжээнд суралцах зорилготой бол хувийн дасгалжуулагчтай болох нь илүү.

Өргийг олон хувилбараар хурц тоглохыг хүсдэг хүмүүсийн дуртай гараа бол Англи гараа. Гараа маш олон хувилбартай тул гарааг нилээд сайтар судласны дараа тоглолтондоо ашиглавал илүү үр дүнтэй байх болов уу. Ямарч гарааны хувилбаруудыг боломжийн сайн мэддэг байвал гарааны төрөл бүрийн занга, алдаа хийх, байрлал болоод темп алдах зэрэг таагүй асуудлаас зайлсхийх боломжийг өгөхийн дээр өрсөлдөгчийн гаргасан сул нүүдэл, алдаа зэргийг өөртөө ашигтайгаар эргүүлэх боломжийг олгодог. Иймээс шатарт суралцагсад, сонирхогчдод сайтын шатрын хичээлүүд хэсэгт нийтлэгдсэн хичээлүүдийг үзэж судлахыг зөвлөе.

Англи гарааны 5-р хэсгийн хичээлийн өмнө өөрөө буюу бие даан суралцах талаар хэдэн зүйлийг дурдая. Ямарч зүйлийг сурахад хүнээс нилээд хүчин чармайлтыг шаарддаг. Үүнд

• Зорилгоо зөв тодорхойлох
• Зорилгодоо хүрэх замаасаа хазайхгүй байх
• Өөрийгөө удирдах
• Цагаа зөв төлөвлөх
• Хуваарийн дагуу тогтмол судлах

гээд дурдаад байвал нилээд олон зүйлүүд бий. Энд хамгийн эхний ээлжийнх гэж үзсэн хэсгийг орууллаа. Та ямарч хэлбэрээр суралцаж байсан эдгээр зүйлийг заавал даган биелүүлэх хэрэгтэй. Аль нэгийг буруу хийх эсхүл орхивол сурна гэхэд тун эргэлзээтэй. Одоо тун удахгүй сургалт онлайн хэлбэрт бүрэн шилжих болов уу гэж бодож байгаа. Иймээс одооноос бие даан суралцах өөрийн аргатай болохыг бодох цаг болсон. Жишээ болгоод Зорилгоо зөв тодорхойлохыг аваад үзье. Ямар мэрэгжил эзэмшин ямар амжилтанд хүрэхээ тодорхойлоогүй байж сургуульд орсон бол хий дэмий цаг, мөнгөө үрсэн л ажил болохыг бүгд мэдэх байх. Бусад хүчин зүйлсийг бодоод үзээрэй. Суралцах өөрийн аргатай болоход шатар маш тохиромжтой гэж бодож байна. Шатар сурахад хүнд биш, сонирхолтой, хувилбар олонтой, сэтгэн бодох, юмыг эргэцүүлэн бодож сурах гээд олон зүйлийг өгнө. Иймээс хүмүүс хүүхдүүдээ хамгийн эхлээд шатарт сургах хүсэлтэй байдаг байх. Өөрөө мэдэхгүй байж хүүхдийг ямар нэгэн курс дамжаанд өгөөд, зэрэг дэв хайн энд тэндийнх тэмцээн хэсүүлээд байх нь ердөө сайн ажил биш байх. Бүх хүүхдүүд шатарчин болох албагүй харин шатар гайгуй тоглодог байх нь чухал гэдгийг бодоорой.

Жигүүрийн гарааны төрөлд багтах Англи гарааг үргэлжлүүлэн судлая. Тоглолтыг хурц, олон төрлөөр, эрчимтэй тоглох дуртай хүмүүст гараа их таалагддаг тул шатар сонирхогчид гэлтгүй мастерууд ч өргөн ашигладаг. Шатар сонирхогчид гарааг нилээд сайн судалсны дараа тоглолтондоо хэрэглэхийг зөвлөе.

Шатар эхлэн суралцагсад болон шатар сонирхогчид гарааны онолын мэдлэг сулаас болоод өргийн эхний хэдхэн нүүдэлд алдаа гарган хожигдох явдал маш их байдаг. Иймээс та шатарыг гайгуй хэмжээнд тоглож сурахыг хүсэж байвал гараануудыг судлан эхний нүүдлүүдэд өөрөө алдаа хийхгүй харин өрсөлдөгч алдаа гаргавал түүнийг ашиглаж сурах нь тун хэрэгтэй шүү.

Шатар сурахад хөнгөн хэдий ч боломжийн хэмжээнд тоглож сурахад таниас нилээд чармайлтыг шаардана. Зөвхөн нүүдлийг сураад шатар тоглоно гэвэл гарааны 4, 5 нүүдэлд алдаа хийн асуудлыг шийдэх тохиолдолтой ихээр тулна. Иймээс шатрын гараануудын талаар тодорхой мэдлэгтэй байхыг байнга зөвлөөд байгаа хэрэг. Шатар боломжийн тоглож сурна гээд курс, дугуйланд явах нь хүүхдүүдэд илүү тохиромжтой байх болов уу. 

Танхимын сургалтын цаг үе дуусч байгаа энэ үед онлайн буюу бие даан суралцах аргыг эзэмшихэд сурахад тийм ч хүнд биш тул шатар маш тохиромжтой. Сайтад нийтлэгдсэн хичээлүүдийг судлаад бага ч гэсэн зүйлийг мэдэж сурах нь эхний алхам. Яваандаа өөрийн арга барилтай болоод ирэхэд онлайн сургалтын давууг ойлгон хэнээр ч шахуулалгүйгээр өөрийгөө хөгжүүлэх чадвартай болно.

XIX зуунд энэ нүүдлийг Английн аварга Говард Стаунтон ихээр хэрэглэдэг байснаас гарааны нэр үүсэлтэй. Гараа маш олон төрлийн арга барилаар тоглох дуртай шатарчдын сонирхолд нийцсэн олон төрлийн байршлууд үүсдэгээрээ өнөө үед Англи гараа хамгийн өргөн хэрэглэдэг гараануудын нэг болсон. Энэхүү гараагаар дэлхийн аварга Каспаров тогтмол тоглодог байсанг дурдах нь зүйтэй. Англи гарааны зарим байгуулалт сицил хамгаалалтын төстэй байдаг. Хичээлээр Англи гарааны 8-р хэсгийг авч үзье.

Жич: Шатарт суралцах үндэс бол гарааны онолын мэдлэг. Сайтад өнөө цагт хамгийн ихээр тоглодог бүх гарааны хичээлүүд нийтлэгдсэн тул үзэж судлахыг зөвлөе.

Жигүүрийн гарааны төрөлд ордог Англи гарааны олон хувилбарын онолыг судалсан тул гараагаар мастерууд хэрхэн тоглосон өргүүдийг авч үзье. Мастеруудын өргийг судлаж байхдаа онолын хувилбаруудыг хослуулан үзэж хаана аль хувилбараар хэрхэн тоглосонг харьцуулан судлаарай. Өргийг хараад өнгөрөх нэг хэрэг. Сайт өөрийгөө хөгжүүлэх, бие даан суралцахад туслах үндсэн зорилготой тул та зүгээр интернет хэсэж байгаа байдлаар хандалгүй яг л сургалтад хамрагдаж байгаа байдлаар хандан холбогдох хичээлүүдийг бүгдийг багцлан үзэхийг зөвлөе.

Шатар сонирхогчид болон эхлэн суралцагсад гарааны онолыг муугүй мэдэж байвал нилээд амжилттай тоглолтыг үзүүлнэ. Гарааны онолыг судлаагүйгээс үүдэн эхний нүүдлүүдэд алдаа гарган хожигдолд хүрэх нь элбэг. Иймээс сайтад нийтлэгдсэн гарааны хичээлүүдийг үзэн судлахыг зөвлөе. Энэ удаад их өргөн дэлгэрсэн, хурц хувилбарууд бүхий англи гарааны жишээ өргүүдтэй үргэлжлүүлэн танилцая.

Цагаан 1.b3 гэж өргийг эхлүүлдэг уян нүүдлийг Нимцович болон ХХ зууны сүүлчээр Даний их мастер Ларсен нар багагүй хэрэглэдэг байсан. Гарааны үндсэн санаа бол цагаан өрсөлдөгчид үргэлжлэлийн олон боломжуудыг олгон төвд дарамт үүсгэн тэмцлийн хүнд хэцүүг гараанаас өргийн дунд хэсэгт шилжүүлэхэд оршино. Зарим илүү темптэй шинэ энэтхэг хамгаалалт, Нимцовичийн хамгаалалт, Голланд хамгаалалт гэх мэт хаалттай гарааны санааг ашиглах үүднээс цагаан ийм гарааг сонгон тоглодог. Эсхүл цаашид Бердийн гараа, Англи гараа, Ретигийн гараа, бэрсний гамбитад шилждэг. Цагаан хэвийн хөлөлгөөний үргэлжлэлээс хэтэрхий хазайвал муу байрлалд орж болохыг санах хэрэгтэй. Үүнийг хичээлийн жишээний Ларсен - Спасский нарын өрөг тод харуулна

Хичээлээр жигүүрийн Сокольскийн гараа, Гробийн дайралт, Мc3 эхлэл, Бенко, Билек, Барцийн гараануудын талаар авч үзье. Гараануудыг өргөн ашиглаад байдаггүй тул ийм ердийн бус гарааг хэрэглсэн үед хариу нүүдлийг олохгүй будлих бүр хожигдох тохиолдол гарч мэдэхээр. Тиймээс гарааны санаануудыг ойлгоод хэрхэн хариу нүүхийг мэдэж байхад илүүдэхгүй. Эхлээд Бенко, Билек, Барцийн гарааг авч үзье.

Сокольскийн гарааны жишээ өргүүдийн үргэлжлэлийг таницуулъя. Сайтад орчин цагт ихээр хэрэглэдэг шатрын бүх төрлийн гараануудын хичээлүүдийн багцыг оруулсанг үзэн судлахыг зөвлөе. Сайтад шатар гэлтгүй төрөл бүрийн хичээлүүдийн багцууд нийтлэгдсэн бөгөөд судалж суралцах нь таны хэрэг ч аль болох эртнээс бие даан суралцах арга барилд суралцвал танд төчнөөн өгөөжтэй гэдгийг санаарай.