Нэг. Ерөнхий тойм. Эндшпиль эсхүл өргийн дунд хэсэг. Дайралтын обьектын сонголт.
Эсрэг талын хүрээнд буюу 7 ба 8 -р хэвтээ шугамд цөмрөн орох нь нээлттэй шугамд амжилттай маневр хийсний үр дүн гэдгийг бид Нээлттэй шугамыг ашиглах хичээлээс мэдсэн. Энэхүү цөмрөлтийг сүйрэл дагуулсан үр дүнтэй хэдэн жишээгээр харуулсан. Гэхдээ төрөл бүрийн сүйрлүүд ноцтой алдааны үр дүн байдаг болохоос хэвийн үзэгдэл гэж яав ч үзэж болохгүй гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй. 7-р хэвтээ шугамын эзлэлт голдуу өргийн сүүл хэсэг буюу эндшпильд шилжих үед үүсдэг. Иймээс 7 ба 8 -р хэвтээ шугамыг эзлэхийг эндшпилийн давуу тал гэж үздэг хэдий ч маш олон өргүүд тоглолтын дунд хэсэгт энэхүү цөмрөлтөөр шийдэгдэх нь элбэг.

Шатрын нүүдлийг сурах энгийн. Бага насны хүүхдүүд томчуудын тоглолтыг харж байгаад нүүдэлүүдийг тогтоон тоглож эхэлдэг. Та эсхүл таны хүүхэд ингэж шатар сурсан байж магадгүй. Гэхдээ энэ бол зөвхөн эхлэл. Шатрын нүүдэл мэдэх шатар тоглох хоёрт асар том ялгаа бий. Яагаад гэвэл нүүдэл мэдснээр шатруудыг зөв хөдөлгөх бол шатар тоглоно гэдэг нь бодох, сэтгэх үйл ажиллагаа учраас эдгээр нь шал хоёр өөр зүйл. Иймээс би өөрийн сайтаар дамжуулан та бүхэнд А.Нимцовичийн "Миний систем" номноос хүргэж байгаа билээ. Орчуулгад миний мэдлэг, ур чадвараас хамаарсан алдаа дутагдал байвал таниас хүлцэл өчье.

Тэрэг, бэрс хүнд боднууд нээлттэй шугамаар их үр дүнтэй цохилтыг өгдөг. Иймээс шатар суралцагчид нээлттэй шугамыг ашиглаж сурсан байх хэрэгтэй. Энэ талаар А.Нимцович өөрийн номондоо дэлгэрэнгүй тайлбарласанг хүргэе. Эхлээд Нээлттэй шугамаар явагдах үйлдлүүдийн эцсийн зорилго. Дагалдах үзэгдлийн талаар. Материалын хожил. Байрлалын тойролт. ойлголтуудыг авч үзье.

Нээлттэй шугамаар хийгдэх бүх маневрүүдийн зорилго бол энэ шугамаар өрсөлдөгчийн 7, 8-р хэвтээ шугамд нэвтрэн орох юм. Энэ маш чухал. Ялангуяа яг үйл ажиллагаа явуулж буй шугамаар нэвтрэхийг онцлоё. Жишээ нь бүх ажиллагааг "d" шугамаар явуулж байгаад дараа нь бид Трd1-d4-a4-a7 гэж тоглон 7-р хэвтээ шугамд тойруу замаар нэвтэрвэл энэ маневрыг нээлттэй "d" шугамыг шууд ашигласан гэж яагаад ч үзэх боломжгүй.

Шатар тоглож сурахын тулд түүний нүүдлээс гадна стратегийн элементүүдийг сайн ойлгон тоглолтын явцад тогтсон дүрмүүдийг зөв хэрэглэж сурсан байх хэрэгтэй. Нүүдлүүд их амархан тул хүмүүс маш хурдан сурдаг ч тоглолтын ур чадвар суух нь тийм ч хөнгөн биш. Таниас ихээхэн хугацаа, хүч хөдөлмөр шаардана. Шатар тоглож байгаа хүмүүсийг харсаар байгаад сайн шатарчин болоод нэгэн харгис ноёнг дийлдэг тухай нэгэн үлгэр байдаг. Зүгээр хараад ихийг сурахгүй тул өөрөө судлан ойлгох нь чухал. Үүнд танд багахан ч гэсэн тус болох үүднээс би Нимцовичийн "Миний систем" номноос чадах хирээрээ орчуулан хүргэж байгаа. Орчуулгын үг хэллэгийн тухайд дутагдалтай зүйлүүдийг та уучилна гэдэгт найдая.

Шатрын стратегийн элементүүдийн нэг болох төвийн талаар бид өмнөх Стратегийн элементүүд , Хөлөлгөөний зарчмууд нийтлэлээр үзсэн. Энэ хичээл төв стратегийн элементийн сүүлийн хэсэг юм. Хичээлийн материалыг Нимцовичийн "Миний систем" номноос бэлтгэж байгааг сануулъя.

Зургаа. а Төвийг өгөх. Цааш тоглох төлөвлөгөө. Дараах өргийг харцгаая. 1. e4 e5 2. Мf3 Мc6 3. d4 exd4. Энд төвийг d7-d6 гэж хамгаалах нь ашиггүй. Жишээ нь 3. ... d6 4. dxe5 dxe5 5. Бxd8+ Нxd8 (ноёнгоор авахгүй бол e5 хүүг алдана) гээд хар сэлгээгүй болсноор тэргүүдээ эвтэйхэн холбох боломжийг алдана. 4. Мxd4. Үүссэн нөхцөл байдалд хар 4. ... Мf6 гэж тоглож болох юм. Учир нь 5. Мxc6 bxc6 -гийн дараа морийг 6. e5 гэж хөөх гэвэл 6. ... Мe4 гэж эсэргүүцэж болно. Хэрвээ цагаан 7. Тd3 гэвэл морио 7. ... d5 хамгаалж болно.Гэхдээ хар 4. ... Мf6 нүүдлээр g8 дээрх морины хөлөлгөөний хүндрэлтэй асуудлыг шийдсэн болохоос төвийн асуудлыг бүрэн шийдээгүй тул тулгарсан асуудлын багахан хэсгийг л шийднэ.

Арон Исаевич Нимцовичийн "Миний систем" гэдэг шатрын номоос үргэлжлүүлэн таницуулъя.

Тав. Хурцадмал байдлыг даран хөлөлгөөний эсхүл тоглолтын чөлөөлөлтийг хийх. Тоглолтын чөлөөт хөлөлгөөнд саад болсон өрсөлдөгчийн эсрэг маневрууд асуудал үүсгэж эхэлбэл ийм байдлыг шийдвэртэй, хурдан дуусгах шаардлагатай. Энд хагас дутуу шийдэл байж таарахгүй. Үүнийг дараах жишээгээр тайлбарлая. 1. e4 e5 2. Мf3 Мc6 3. d4 d5. Харын сүүлийн нүүдэл эрсдэлтэй. Цагааны 3. d4 идэвхитэй нүүдэлд хар яг ийм байдлаар шууд хариу барих гэсний хэрэггүй. Энэ нь цаашдын зарим хүндрэлүүдийн эх үүсвэр. 4. exd5 Бxd5 5. Мc3 Тb4. Хар гараанд бэрсээрээ хоёрдахь нүүдэл хийх асуудлаас түр салсан. Гэвч 6. Тd2 -ийн дараа зарим нэгэн хүндрэл гарч ирсэн. Бэрсээ хөдөлгөх нь темп алдахад хүргэнэ.

Арон Исаевич Нимцовичийн "Миний систем" гэдэг шатрын номыг үе үеийн шатарчид ихээр үнэлсэн байдаг тул шатарт суралцаж хүмүүс энэхүү номыг олж уншихыг зөвлөе. Номын монгол хэл дээрх орчуулгыг би олоогүй болохоор түүнийг орчуулан хүргэх оролдлогыг хийж суугаа нь энэ.  Нимцович шатрын стратегийн элементүүдэд

• төв
• тэрэг эзлэх нээлттэй шугам
• 7 ба 8 -р хөндлөн шугамын тоглолт
• нүүргүй хүү
• дараа
• нээж шалах
• солилцоо
• хүүний гинж

зэргийг онцлоод номондоо эдгээрийг илүү дэлгэрүүлэн нарийн авч үзсэн байгаа.

Шатар эхлэн суралцагч мэдэх хэрэгтэй өргүүдийн талаар үргэлжлүүлэн авч үзэцгээе. Өргүүд маш богинохон энгийн мэт боловч эхлэн суралцагчид ихээр гаргадаг алдаануудыг сурснаар өөрийн тоглолтондоо гаргахгүй байхад сургамжтай. Шатарт алдаа гарах нь хожигдохын эхлэл. Алдаж нүүгээд буцах нь бүр муу алдаа. Иймээс алдаануудыг мэддэг аль болохоор гаргалгүй тоглож сурах нь чухал. Өмнөх хичээлд бид 5 өргийг үзсэн бол энэ хичээлээр бас дахин 5 өргийг харах болно.

Шатар эхлэн суралцагч мэдэх хэрэгтэй өргүүдийн талаар энэ хичээлээрээ үзье. Эдгээр өргүүд маш богинохон энгийн мэт боловч эхлэн суралцагчид ихээр гаргадаг алдаануудыг сурснаар өөрийн тоглолтондоо гаргахгүй байхад сургамжтай. Шатарт алдаа гарах нь хожигдохын эхлэл. Алдаж нүүгээд буцах нь бүр муу алдаа. Иймээс алдаануудыг мэддэг аль болохоор гаргалгүй тоглож сурах нь чухал.

Шатар эхлэн суралцагчид гаргадаг алдаануудын талаар энэ хичээлд авч үзье. Эдгээр алдаануудыг хийхгүй байхын тулд тэдгээрийг мэддэг байхгүй бол хийсээр л байх болно. Иймд хичээлийн материалыг сайн судлаад алдаануудын учир утгыг сайн ойлгоод аль болохоор гаргалгүй тоглож сурахыг хичээгээрэй.