Энэ удаа тооны машин ашиглахгүйгээр том тооноос хэрхэн язгуур авах талаар үзье. Үүнийг мэдэж байх нь шалгалт шүүлэг гэлтгүй ерөнхий тохиолдолд ч хэрэгтэй. Тоог үржигдхүүнд задлаад язгуур авчихна гэж бодвол энгийн мэт. Жишээ нь 291600 гэсэн тоог үржигдхүүнд задалбал
болно. Эндээс тооцоог хийвэл

гээд л болоо. Тоо 2, 3, 4 гэх мэтээр үржигдхүүнд задарвал арга нь дажгүй. Гэхдээ нэг асуудал бий. Язгуураас гаргах тоо маань анхны тоонуудыг үржвэр хэлбэрээр задарч байвал яах вэ? Жишээ нь 152881 нь 17·17·23·23 гэж задарна. Эдгээр хуваагчийг шууд олох гээд үзээрэй. Нилээд хүндхэн байх болов уу.

Геометрийн бодлого, тригнометрийн илэрхийлэл, тэгшитгэл, тэнцэтгэл биш зэргийг бодох үед өнцгүүд 0, 30, 45, 60, 90 градусаар өгөгдөх нь их элбэг байдаг. Иймд эдгээр өнцгүүдийн тригнометрийн функцуудын утгыг цээжээр мэдэж байх хэрэгтэй. Үндсэн 4 функцыг оруулан тооцвол эдгээр утгууд 20 байна. Эдгээрийн утгыг санахгүй байвал хэрхэн тооцох аргыг энд тайлбарлая.

Математикийн бодлого бодоход томьёонууд чухал үүрэгтэй гэдгийг бүгд мэддэг. Ерөнхий боловсролын сургуулийн математикийн хичээлийн агуулгад хамаарагдах томьёонууд нилээд олон тооны боловч бодлого бодоход эдгээрийн цөөн хэсгийг нь илүү ихээр ашигладаг. Жишээлбэл үржүүлэхийг хураангуй томьёонууд, квадрат тэгшитгэлийн шийдийг олох, Виетийн тоерем, прогрессийн томьёонууд, Пифагор, синус, косинусын теоремууд гээд бараг тогтмол ашигладаг томьёонуудыг дурдаж болно.

Тригнометрийн хувиргалт, тэгшитгэл, тэнцэтгэл биш гээд тригнометрийн бодлогод хувиргалтын томьёонуудыг өргөнөөр ашигладаг. Эдгээр томьёонууд нилээд олон тооны дээр өөр хоорондоо их төстэй байдаг нь сурагчдыг төөрөгдөлд оруулах явдал ихээр гардаг. Томьёонуудыг цээжилнэ гэвэл нилээд хэцүү тэгээд ч алдах нь гарцаагүй. Энэ хичээлээр хувиргалтын томьёог цээжлэхгүйгээр хэрхэн зөв гаргах талаар авч үзэх болно. Сайн анхааралтай уншаад аргачлалыг тогтоон аваарай.
Хувиргалтын томьёонуудын талаар ярилцахаас өмнө зарим нэгэн ухагдхууны талаар тохиролцох хэрэгтэй. Тэгэхлээр f(x) - гэдгийг sinx, cosx, tgx, ctgx функцуудын аль нэг нь гэе. cof(x) -ээр f(x) функцын кофункцыг тэмдэглэе. Кофункц гэдэг нь синусын хувьд косинус, косинусын хувьд синус харин тангенсийн хувьд котангенс, котангенсийн хувьд тангенс гэсэн үг юм. Илүү ойлгомжтойгоор

Гурвалжны гайхамшигт цэгүүдээс сурагчдын хамгийн бага мэдээлэлтэй байдаг нь орто төв, орто гурвалжин байдаг. Гэтэл элсэлтийн шалгалт дээр ийм төрлийн бодлогууд ирэх тохиолдол байна. Иймээс энэ хичээлээр гурвалжны орто төв гэж юуг хэлэх түүнийг бодлогод хэрхэн ашиглахыг элсэлтийн ерөнхий шалгалтанд ирж байсан бодлогууд дээр тайлбарлах болно.

Математикийн элсэлтийн шалгалтанд геометрийн байгуулалт хийх бодлого заавал орж ирдэг. Бодлогууд ихэнхдээ нөхөх хэсэгт ордог бөгөөд зургийг хир зөв гаргаснаас амжилт ихээхэн шалгаалах болно. Нөхөх хэсгийн бодлогын оноо өндөр байдаг. Геомтрийн байгуулалт дээр сурагчид ерөнхий дүрсээ зөв зурсан хэдий ч цаашхи байгуулалт ялангуяа огтлолыг хийхдээ ихээхэн хүндрэлтэй тулдаг. Иймд энэ хичээлээр байгуулалт хийхэд төвөгтэйд орох пирамидын огтлолыг хэрхэн байгуулахыг авч үзэх болно. Сайн зөв зурсан зургаас бодлогын хариуг хэмжээд олчих боломжтой шүү.
Пирамидын огтлолыг байгуулах аргын тодорхой жишээн дээр авч үзцгээе. Пирамидад паралель хавтгайнууд байдаггүй болохоор хавтгайн ирмэгтэй зүсэгч хавтгай огтлолцох шугамыг байгуулахдаа энэхүү ирмэг орших хавтгай дээрх хоёр цэгийг дайрсан шулууныг татах аргыг голдуу хэрэглэдэг.

Комбинаторикийн бодлогыг бодож сурах хэрэгтэй. Учир нь элсэлтийн ерөнхий шалгалтанд энэ сэдвийн бодлого орж ирэх нь гарцаагүй. Сэдэв өөрөө магадлалын онолын эхлэл болдог тул цаашдаа их дээд сургуульд үзэх хичээлүүдийн суурь тул сайн ойлгосон байх нь чухал. Эхний шатанд сэлгэмэл, гүйлгэмэл, хэсэглэлийн үндсэн томьёонуудын учрыг сайтар ойлгон тэдгээрийг бодлого бодоход хэрхэн яаж хэрэглэхийг сурсан байх шаардлагатай.

n төрлийн обьект байлаа гэж үзье. Зургийг хар. Энд обьектудыг төлөөлүүлэн ердөө 3 төрлийн дүрсээр жишээ авъя. Эдгээр дүрсүүд дээр сэлгэмэл, гүйлгэмэл, хэсэглэл гэсэн ухагдхууныг авч үзнэ. Нийт обьектын тоо энд нэг их чухал биш гол утга учир ялгааг ойлгох нь чухал. Ухагдхууны ялгааг сайн ойлгоогүйгээс болоод ихэнх сурагчид ийм төрлийн бодлогыг бодохдоо хүндрэлтэй тулдаг.

Алгебрийн шугаман тэгшитгэлүүдийн системийг (АШТС) бодоход Гауссын арга их тохиромжтой. Энэ арга бусад аргуудтай харьцуулахад хэдэн давуу талтай.

1. Тэгшитгэлийн системийг зохицож байгаа  эсэхийг урьдчилан шалгах шаардлагагүй
2. Гауссын аргаар тэгшитгэлийн тоо нь үл мэдэгдэгчийн тоотой тохирсон системийг бодож болохын дээр тэгшитгэлийн тоо нь үл мэдэгдэгчийн тоотой тохирохгүй эсхүл үндсэн матрицийн тодорхойлогч тэгтэй тэнцүү системийг ч бодож болдог
3. Гауссын арга харьцангуй бага тооцоогоор үр дүнд хүрдэг.

Үндсэн тодорхойлолт ба тэмдэглэгээнүүд

n үл мэдэгдэгчтэй p шугаман тэгшитгэлийн системийг авч үзье. (p болон n тэнцүү байж болно.)

Тригнометрийн ямарч түвшингийн тэгшитгэлүүд эцэстээ тригнометрийн энгийн тэгшитгэлийн бодолтонд шилждэг. Иймд тригнометрийн энгийн тэгшитгэлийг бодож сурсан байх нь зайлшгүй хэрэгтэй. Энэ үед хамгийн сайн туслах бол тригнометрийн нэгж тойрог байдаг. Синус болон косинусын тодорхойлолтыг санацгаая.
Өнцгийн косинус гэдэг бол нэгж тойрог дээрх тухайн өнцөгт харгалзах цэгийн абсцисс байдаг. Өөрөөр хэлбэл цэгийн OX тэнхлэг дээрх координат юм.
Өнцгийн синус гэдэг бол нэгж тойрог дээрх тухайн өнцөгт харгалзах цэгийн ординат байдаг. Өөрөөр хэлбэл цэгийн OY тэнхлэг дээрх координат юм.  
Эдгээр тодорхойлолтыг тригнометрийн энгийн тэгшитгэлүүдийг бодоход хэрхэн ашиглахыг энэ хичээлээр авч үзье.

Тригнометрийг ойлгох хамгийн энгийн арга бол нэгж тойрог юм. Нэгж тойргийг ойлгосон байхад тригнометрийн хувиргалт, тэшитгэлийг бодоход ашигладаг олон томьёог орлох боломжтой. Зургийг харцгаая.

Зургаас бид юуг харах боломжтой вэ?