Шулуун ба хавтгайн паралел байх шинжүүд

• Хавтгайд үл орших шулуун нь хавтгай дээр байгаа ямар нэгэн шулуунтай паралел байвал энэ шулуун нь хавтгайтай паралел байна.
• Хэрвээ шулуун ба хавтгай нь нэг шулуунтай хоёулаа перпендикуляр байвал тэдгээр нь хоорондоо паралел байна.

Хавтгайнууд паралел байх шинжүүд

• Нэг хавтгай дээрх огтлолцсон хоёр шулуун нь нөгөө хавтгайн огтлолцсон хоёр шулуунтай паралел байвал шулуунуудыг агуулж байгаа хавтгайнууд паралел байна.
• Хэрвээ хоёр хавтгай нь нэг шулуунтай хоёулаа перпендикуляр байвал тэдгээр нь хоорондоо паралел байна.

Өнцөг

Огтлолцсон хоёр шулууны хоорондох өнцгийг хавтгайн геометрийн адилаар хэмжинэ. Учир нь эдгээр шулууныг дайруулан хавтгай татаж болдог. Паралел хоёр шулууны хоорондын өнцөг нь 0 эсвэл . Зөрсөн AB ба CD /Зур. 70/ хоёр шулууны хоорондын өнцгийг дараах байдлаар тодорхойлно.
Дурын O цэгийг дайруулаад OM || AB ба ON || CD байх OM, ON цацрагийг татна. Тэгвэл AB ба CD гийн хоорондох өнцөг нь NOM тэй тэнцүү гэж үзнэ. Өөр хэлбэл AB ба CD шулууныг өөртөө нь паралел байдлаар огтлолцох хүртэл нь шилжүүлнэ гэсэн үг. Тухайлбал O цэгийг AB ба CD шулуунуудын аль нэг дээр авч болно. Энэ тохиолдолд O цэг нь хөдөлгөөнгүй байна.

Стереометр нь огторгуйн дүрс ба биетийн шинж чанаруудыг судалдаг. Хавтгайн геометрт цэг, шулуун гэсэн үндсэн ойлголтууд байдаг шиг огторгуйн геометрийн үндсэн ойлголт нь шулуун ба хавтгай болно.

Огторгуйн геометрийн үндсэн аксиом - Нэг шулуун дээр үл орших огторгуйд байрлах гурван цэгийг дайруулан зөвхөн нэг л хавтгай байгуулж болно.

Нэг шулуун дээр орших гурван цэгийг дайруулан төгсгөлгүй олон / хавтгайн цацраг / хавтгайг байгуулж болно. Цацрагийн бүх хавтгайнууд дайрч өнгөрч байгаа шулууныг хавтгайн тэнхлэг гэдэг. Энэ шулуун ба түүн дээр байрлаагүй дурын цэг буюу шулууныг дайруулан зөвхөн нэг хавтгайг татаж болно. Хоёр шулууныг дайруулан хавтгайг дандаа татаж болдоггүй. Ийм шулуунуудыг зөрсөн шулуун гэнэ. Жишээ нь: Өрөөний нэг хананд татсан босоо шугам ба эсрэг хананд татсан хөндлөн шугамууд нь зөрсөн шугамууд болно.

Энэ хэсэгт бид хавтгай дүрсийн талбайг олоход өргөн хэрэглэдэг томьёонуудыг авч үзнэ.
Квадрат /Зур. 58/ a - тал , d - диагнал.

Тэгш өнцөгт /Зур. 59/ a, b - талууд.

Зөв олон өнцөгт

Өнцгүүд нь тойрог дээр байрлах олон өнцөгтийг тойрогт багтсан /Зур. 54/, талууд нь тойргийн шүргэгч болж байгаа олон өнцөгтийг тойрог багтаасан /Зур. 55/ гэж нэрлэдэг.

Олон өнцөгтийн орой дээгүүр дайрч өнгөрч байгаа тойргийг багтаасан тойрог /Зур. 54/, олон өнцөгтийн талууд нь шүргэгч болж байгаа тойргийг багтсан тойрог /Зур. 55/ гэж бас нэрлэдэг.

Цэг

Цэгүүдийн геометр байрлал. – энэ нь өгөгдсөн тодорхой нөхцлийг хангах бүх цэгийн олонлог.

Жишээ 1
Дурын хэрчмийн дундажид буулгасан перпендикуляр нь энэ хэрчмийн төгсгөлүүдээс ижил зайд орших цэгүүдийн геометр байрлал / бүх цэгийн олонлог / юм. PO  AB ба  AO = OB гэе

Тэгвэл дундажийн перпендикуляр дээрх дурын P цэг нь AB хэрчмийн төгсгөлүүд A , B ээс d тэй тэнцүү ижил зайд байна.

Хавтгай дүрсийн бүх хэмжээг нэг ижил тоо / ихэсгэх эсвэл багасгах / дахин өөрчлөхөд гарсан дүрс анхны дүрс хоёрыг төстэй гэнэ. Хоёр төстэй дүрсийн хувьд тэдгээрийн харгалзах өнцгүүд тэнцүү. Нэг дүрс дээрх A, B, C, D цэгүүд нь нөгөө дүрс дээрх a, b, c, d цэгүүдтэй харгалзаж байвал гэх мэт байна.
ABCDEF ба abcdef хоёр олон өнцөгт  /Зур. 37/ төстэй бол, тэдгээрийн өнцгүүд тэнцүү , харин талууд нь порпорционал байна.

Паралелграм ба трапец

Эсрэг талууд нь хос хосоороо паралел байдаг дөрвөн өнцөгтийг паралелграм гэнэ. /Зур. 32/

Паралелграмын эсрэг байрлах дурын хоёр талыг сууриуд гэх бөгөөд тэдгээрийн хоорондох зайг өндөр гэдэг. / BE, Зур. 32/

Гурван талтай / эсвэл гурван өнцөгтэй / олон өнцөгтийг гурвалжин гэнэ. Гурвалжингийн талуудыг голдуу жижиг үсгээр , талын эсрэг орших оройг том үсгээр тэмдэглэдэг.

Гурвалжингийн бүх гурван өнцөг нь /Зур. 20/ хурц байвал хурц өнцөгт , аль нэг өнцөг нь /Зур. 21/ тэгш байвал тэгш өнцөгт гурвалжин гэж нэрлэнэ. Тэгш өнцөгт гурвалжны тэгш өнцгийг үүсгэж байгаа a, b талуудыг катетууд, харин тэгш өнцгийн эсрэг орших талыг гипотенуз гэдэг. Гурвалжингийн аль нэг өнцөг нь /Зур. 22/ мохоо байвал мохоо өнцөгт гурвалжин гэнэ.

Хэрчмүүдээр бүрэн хаагдсан хавтгай дүрсийг олон өнцөгт гэнэ. Өнцгийн тооноосоо хамааран олон өнцөгт нь гурвалжин, дөрвөлжин, таван өнцөгт, зургаан өнцөгт гэх мэтээр байж болно. /Зур. 17/ дээр ABCDEF гэсэн зургаан өнцөгтийг үзүүлсэн байна. A, B, C, D, E, F цэгүүдийг олон өнцөгтийн орой гэнэ.