Зарим тодорхой интегралууд

Тодорхой интегралыг математик, физик, механик, астроном зэрэг олон салбарт ашигладаг. Бид энд зөвхөн хоёр жишээ авч үзье.

Эргэлдэх биеийн эзэлхүүн

OX тэнхлэг, x=a, x=b шулуунууд, f(x) функцын графикаар хязгаарлагдсан муруй шугаман трапецыг OX тэнхлэгийг тойруулан эргүүлэхэд гарах биетийг авч үзье. /Зур. 10/

[a,b] хэрчимд өгөгдсөн энэ хэрчимдээ өөрийн тэмдгээ хадгалсан f(x) тасралтгүй функцыг авч үзье. /Зур. 8/ [a,b] хэрчим, x=a, x=b шулуун болон функцын графикаар хязгаарлагдсан дүрсийг муруй шугаман трапец гэдэг. Муруй шугаман трапецын талбайг олохдоо дараах теоремыг ашигладаг.
Хэрвээ f нь [a,b] хэрчимд тасралтгүй, сөрөг биш  функц байгаад F нь энэ хэрчимд түүний эх функц нь бол харгалзах муруй шугаман трапецын талбай S нь [a,b] хэрчим дэх эх функцын өөрчлөлттэй тэнцүү.

Хэсэгчлэн интегралчлах.

Хэрвээ u(x) , v(x) функцууд нь тасралтгүй нэгдүгээр эрэмбийн уламжлалтай, гэсэн интегралтай байвал гэсэн интеграл байхаас гадна тэнцэл биелж байна. Хураангуй бичлэг нь болно.
Хэсэгчлэн интегралчлах ба үржвэрийн дифференциалууд нь харилцан эсрэг үйлдлүүд гэдгийг сануулъя.

Хэрвээ X хэсэгт байх x болгоны хувьд бол тасралтгүй F(x) функцыг f(x) ийн эх функц гэнэ.

Жишээ
(-∞,+∞) мужид функц нь учраас ын эх функц болно. Мөн түүнчлэн x³+13 ийн уламжлал нь 3x² тул x³+13 нь болгоны хувьд 3x² ийн эх функц нь болно. 13 оронд дурын тогтмол авч болох нь ойлгомжтой.

Хэрвээ f(x) функцын уламжлал нь x₀ цэгт дифференциалчлагдаж байвал түүнийг f(x) функцын x₀ цэг дээрх хоёрдугаар эрэмбийн уламжлал / гэж тэмдэглэнэ./ гэнэ.

1. Хэрвээ функцын график нь дурын цэгт y=f(x) функцын графикийн муруйд татсан шүргэгчийн доор байрлаж байвал f(x) функцыг (a,b) интервалд гүдгэр гэнэ.
2. Хэрвээ функцын график нь дурын цэгт y=f(x) функцын графикийн муруйд татсан шүргэгчийн дээр байрлаж байвал f(x) функцыг (a,b) интервалд хотгор гэнэ.

Функцын дифференциалчлал тасалдалгүй байдлын хоорондын холбоо

Ямар нэг цэг дээр f(x) функц нь дифференциалчлагдаж байвал тэр цэгт функц тасралтгүй байна. Эсрэгээсээ энэ нь буруу байдаг. Тасралтгүй функц нь уламжлалгүй байж болно.
Мөрдлөг. Хэрвээ функц нь ямар нэгэн цэг дээр тасарч байвал энэ цэг дээр функц нь уламжлалгүй.

Жишээ
y=|x| функц нь /Зур. 3/ тасралтгүй. Гэвч x=0 цэгт функцын график нь шүргэгчгүй тул уламжлал байхгүй.

үед a цэгийн орчимд дифференциалчлагддаг f(x), g(x) функцуудын хувьд
эсвэл, эсвэл хязгаар байна.
нөхцлүүд биелж байвал байна.

Дифференцал

Функцын уламжлал , аргументын өөрчлөлт ийн үржвэрийг функцын дифференциал гэнэ. 
/Зур. 2 / дээр дифференциалын геометр утгыг үзүүллээ. Энд df=CD

Уламжлал.

Ямар нэгэн f(x) функцын цэгүүд дээрх утгуудыг авч үзье. -г аргументын өөрчлөлт гэх ба аргументын бага хэмжээний өөрчлөлтийг үзүүлнэ. Цэгүүд дээрх функцын утгын ялгаварыг функцын өөрчлөлт гэдэг.
хязгаарыг x₀ цэг дээрх f(x) функцын уламжлал гэнэ.
Хэрвээ энэ хязгаар нь утгатай байвал f(x) функцыг x₀ цэг дээр дифференциалчлагддаг гэнэ. Функцын уламжлалыг
гэж тэмдэглэдэг.